5.500 χιλιάδες χρόνια περίπου.
Τόσο κρατάει η βαθιά, τρυφερή και ουσιαστική σχέση του ανθρώπου με το άλογο. Τότε περίπου ο άνθρωπος κατάφερε να εξημερώσει, κι ήταν από όσα γνωρίζουμε το πρώτο ζώο που εξημερώθηκε, κάποιο από τα άγρια άλογα που ζούσαν σε αγέλες, ελεύθερα και ανεξάρτητα. Κι εκείνο, το άλογο, πέρα από μέσο μετακίνησης, “εργαλείο πολέμου” αλλά και αθλητής, έγινε πολύτιμος, πιστός σύντροφος του ανθρώπου. Και τη λέξη σύντροφος δεν τη χρησιμοποιώ τυχαία, γιατί αυτό είναι ένα πλάσμα που διαθέτει εξαιρετική νοημοσύνη, ένστικτο, μνήμη, κρίση και φυσικά πολύ προνομιούχα χαρακτηριστικά, όπως οξύτατη όραση, όσφρηση και ακοή.
Τα άλογα, λοιπόν. Πλάσματα που κατέχουν ένα ονειρικό κομμάτι μύθου αφού είναι καταγεγραμμένα στη συλλογική μνήμη και συνείδηση όλα εκείνα τα μυθικά άλογα, τα μυστηριώδη πλάσματα που υπήρξαν ή δεν υπήρξαν δεν έχει καμία σημασία. Το μόνο που έχει σημασία και ουσία είναι ότι αυτά τα μυθικά άλογα εξακολουθούν να καλπάζουν ή να πετούν στο μυαλό και τη φαντασία μας. Και δε θα πάψουν.
Λέγεται ότι το πρώτο άλογο γεννήθηκε από την τρίαινα του Ποσειδώνα μαζί με το νάμα από το νερό της θάλασσας.
Κι ύστερα ήρθαν κι άλλα. Ο Πήγασος ήταν το μυθικό άλογο με τα ασημένια φτερά. Γεννημένος από το αίμα που έσταξε από το κομμένο κεφάλι της Γοργόνας Μέδουσας. Πλάσμα μοναχικό, τόσο πολύ που εμφανιζόταν μόνο τα μεσάνυχτα. Ο μόνος που κατόρθωσε να το ιππεύσει ήταν ο Βελλεροφόντης, χρησιμοποιώντας χρυσό χαλινάρι που του είχε δώσει για αυτό το σκοπό η Θεά Αθηνά. Μαζί νίκησαν τη Χίμαιρα, το τέρας με το κεφάλι λιονταριού, σώμα κατσίκας και ουρά που κατέληγε σε κεφάλι φιδιού, όμως όταν ο Βελλεροφόντης επιχείρησε να μπει στον Όλυμπο, την κατοικία των Θεών ο Πήγασος τον έριξε από την πλάτη του, λες και δεν άντεξε την ύβρι, κι έγινε αστερισμός στον ουρανό. Ο Πήγασος συμβολίζει την αθανασία της ψυχής του ανθρώπου. Πανανθρώπινα. Φτερωτό άλογο εμφανίζεται και στην σκανδιναβική μυθολογία αλλά και στην παράδοση του Ισλάμ.
Και καλπάζοντας από την αρχαιότητα ξεπροβάλλει το άλλο κραταιό μυθικό άλογο που έχει αφήσει ανεξίτηλο το σημάδι του στους αιώνες. Μυστηριώδες, άπιαστο, αδάμαστο, με το κέρας με τις μαγικές και θεραπευτικές ιδιότητες στο κέντρο του μετώπου. Μονόκερως. Οι πρώτες εικόνες που μοιάζουν με ένα πλάσμα σαν αυτό εμφανίζονται την περίοδο από το 3.300 έως το 1.300 π.Χ. σε πολιτισμούς της κοιλάδας του Ινδού ποταμού στη Νότια Ασία.
Η πρώτη σαφής περιγραφή ανήκει στον Κτησία, ο οποίος μιλά για ένα πλάσμα μεταξύ αλόγου ή άγριου όνου με λευκό σώμα, πορφυρό κεφάλι, μπλε μάτια, ενώ το κέρας του ήταν λευκό στη βάση και κόκκινο στην κορυφή.
Για τους αρχαίους Έλληνες διακρινόταν για την άγρια φύση του, ενώ αναφερόταν πως έτρεχε πιο γρήγορα ακόμα και από τον άνεμο. Ο περίφημος γεωγράφος της αρχαιότητας ο Στράβων θεωρούσε πως μονόκεροι ζούσαν σε αγέλες στον Καύκασο.
Στη βιβλιογραφία της Κίνας ήταν σύμβολο αρμονίας και ενότητας, ενώ σηματοδοτούσε την ηγεμονία. Εξαίρεση ο Κομφούκιος που το θεωρούσε κακό οιωνό. Ένας από τους κύριους συμβολισμούς του είναι αυτός της απόλυτης αγνότητας.
Άραγε προϊστορικό πλάσμα που εξαφανίστηκε ή μεταλλάχθηκε; Σίγουρα ένα αιθέριο πλάσμα που ταξιδεύει στους αιώνες, ανάμεσα στους κόσμους.
Κι ήταν κι εκείνα τα πλάσματα που το άλογο είναι η μία όψη της φύσης τους. Ο λόγος φυσικά για τους Κενταύρους, τους κατοίκους της περιοχής μεταξύ Πηλίου και Κισσάβου. Γεννήθηκαν από το σμίξιμο του Ιξίονα και της Νεφέλης, που ο Δίας της είχε δώσει τη μορφή του ειδώλου της Ήρας, για να τιμωρήσει την αχάριστη έλξη του για την Ήρα. Οι εκδοχές δύο. Είτε έσμιξαν με φοράδες και γέννησαν τους Ιπποκένταυρους, τα πλάσματα που ήταν μισά άλογα και μισοί άνθρωποι είτε ήταν οι πρώτοι που ίππευσαν ποτέ και ονομάστηκαν έτσι. Εξαιρετικά άγρια φυλή, διαβόητες στους αιώνες οι επιθέσεις τους στην Ιπποδάμεια, τη Διηάνειρα, τη Μνησιμάχη, την Ιππολύτη. Υπήρχαν όμως, έτσι σαν την εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα, και οι σοφοί Κένταυροι, οι αγαθοί, φιλόξενοι και φιλάνθρωποι, παιδαγωγοί όπως ο Φόλος και ο Χείρωνας. Όπως υπήρξαν και θηλυκοί Κένταυροι κι απεικονίζονται σε ψηφιδωτά.
Αυτή η αγριότητα ήταν που τους οδήγησε και στο τέλος, μιας και, όπως μας λέει ο Όμηρος, τους εξολόθρευσαν οι Λαπίθες σε μια μάχη που πρωταγωνίστησε στη αρχαία ελληνική γλυπτική τέχνη. Αυτή απεικονίζει το δυτικό αέτωμα του Ναού του Δία εδώ, στην Ολυμπία, στη ζωφόρο του Ναού του Επικούριου Απόλλωνα, πάλι εδώ, στις Βάσσες, στο Ιερό του Θησέα στην Αθήνα, στην ασπίδα της συγκλονιστικής Αθηνάς Προμάχου που δέσποζε στο Βράχο της Ακρόπολης πάνω από την πόλη της, την Αθήνα, στις νότιες μετόπες του Παρθενώνα, στις έντεκα μετόπες του δωρικού γείσου στον Τάφο της Κρίσεως στη Μίεζα.
Και αφού πιο πάνω έκανα λόγο για τον “παππού” τον Όμηρο, είναι και τα αθάνατα άλογα του Αινεία αλλά και τα δύο θαυμαστά άλογα του πολέμαρχου Αχιλλέα, ο Ξάνθος κι ο Βάλιος, γρήγορα κι αθάνατα, δώρα των Θεών, που τα καμάρωνε.
Ήταν όμως κι ο Ηρακλής που ο Ευρυσθέας του ανέθεσε στον όγδοο άθλο να του φέρει τα περίφημα άλογα του Διομήδη, του γιου του Άρη και βασιλιά της Θράκης. Άνθρωπος δε μπορούσε να τα πλησιάσει χωρίς να τον κατασπαράξουν με τα χάλκινα σαγόνια τους, γι’ αυτό και ήταν πάντα δεμένα με σιδερένιες αλυσίδες. Την ίδια τύχη είχε κι ο ίδιος ο Διομήδης αφού νίκησε το στρατό του ο Ηρακλής. Πόδαγρος, Λάμπων, Ξάνθος και Δήμος λέγεται τα ονόματά τους, κι ο Ευρυσθέας τα αφιέρωσε στην Ήρα και χάθηκαν στο βουνό των Θεών.
Κι είναι ένα ακόμα άλογο. Που δεν τοποθετήθηκε απλώς στη χώρα του μύθου, την κέρδισε τη θέση καλπάζοντας χιλιάδες και χιλιάδες χιλιόμετρα στα μήκη και τα πλάτη της Ασίας όταν χτιζόταν ο ίδιος ο μύθος. Όταν τον έχτιζε εκείνος που συντρόφευε και κάλπαζε μαζί του. Ο Αλέξανδρος. Την κέρδισε τη θέση του στο μύθο ο Βουκεφάλας.
Συναντήθηκαν πρώτη φορά το 346 π.Χ. όταν τον έφερε στην αυλή του Φίλιππου ο Φιλόνικος από τη Θεσσαλία. 13 τάλαντα η τιμή του, τρεις φορές υψηλότερη από το συνηθισμένο, για εκείνο το σκούρο, μαύρο το πιο πιθανό, πολύ ψηλότερο από τα άλλα κι άγριο, ατίθασο άλογο που κάνεις δεν είχε κατορθώσει ως τότε να ανέβει στη ράχη του. Μόνο ο Αλέξανδρος. Γιατί κατάλαβε. Τον κατάλαβε. Ήταν η θωριά της σκιάς του που τον φόβιζε. Τον έστρεψε στον ήλιο, πήρε τα ηνία κι ανέβηκε. Κι άρχισε να καλπάζει, τα πρώτα από τα αμέτρητα μέτρα που η μοίρα τους όρισε να διανύσουν μαζί στους αιώνες, ακούγοντας το Φίλιππο να του φωνάζει “Παιδί μου, να βρεις ένα βασιλικό αντάξιό σου. Η Μακεδονία δε σε χωράει”.
Μαζί έφτασαν μέχρι την Ινδία, στον Υδάσπη ποταμό. Κάποιοι υποστηρίζουν πως ο Βουκεφάλας σκοτώθηκε σε μάχη αλλά οι περισσότεροι μαρτυρούν πως έφυγε από γηρατειά, 30 ετών πια, το 326 π.Χ. Κι ο Αλέξανδρος ίδρυσε πόλη στο όνομα του πιστότερου συντρόφου του. ην Βουκεφάλα.
