27 Αυγούστου 1922. Τα τελευταία ελληνικά στρατιωτικά τμήματα εγκαταλείπουν τη Σμύρνη. Στις 11:00 το πρωί εμπροσθοφυλακή του τουρκικού ιππικού εισβάλει στη Σμύρνη.
Τις βραδινές ώρες φτάνει και μία μεραρχία πεζικού. Μαζί και τα άτακτα τμήματα από τους Τσέτες του Κεμάλ, οι πιο αδίστακτοι και αιμοβόροι, ικανοί για όλα. Μια από τις πιο οδυνηρές και μαύρες σελίδες της ιστορίας του Ελληνισμού αρχίζει να γράφεται. Με φωτιά, μαχαίρι και αίμα. Η Μικρασιατική Καταστροφή.
Για δέκα ολόκληρες ημέρες η Σμύρνη καίγεται. Κάθε είδους θηριωδίες, από τις φρικτότερες που δε μπορεί να συλλάβει ο νους του ανθρώπου διαπράττονται, όχι μόνο στη Σμύρνη αλλά και στο σύνολο της Μικράς Ασίας.
27 Αυγούστου 2024. 102 χρόνια μετά. Ας μην ξεχνάμε.
Ο Κεμάλ και οι Τούρκοι ήθελαν να εξαφανίσουν κάθε ελληνικό στοιχείο από την Μικρά Ασία.
Ήδη η αδίστακτη γενοκτονία των Ποντίων ήταν γεγονός (1919), όπως και αυτή των Αρμενίων, και με το σπάσιμο του μετώπου στο εσωτερικό και την έναρξη της υποχώρησης του ελληνικού στρατού δόθηκε η ευκαιρία και ο χώρος στους Τσέτες, το δολοφονικό στρατό ατάκτων του Κεμάλ να προβούν σε ανείπωτα εγκλήματα.
Βιασμοί, σφαγές, εκτελέσεις, τρομακτικά βασανιστήρια, πυρπολήσεις αρρώστων μέσα σε νοσοκομεία και παιδιών μέσα σε σχολεία.
Πολλοί χριστιανοί κάηκαν μέσα στις εκκλησίες τους, όταν αφού κατέφευγαν σε αυτές, οι Τούρκοι τούς έβαζαν φωτιά. Αρπαγές χρημάτων, κοσμημάτων, ακόμα και σκοτώνοντας ή κόβοντας λοβούς αυτιών και δάχτυλα, αν μιλάμε για σκουλαρίκια και δαχτυλίδια.
Ξεχωριστή αναφορά στο Μητροπολίτη Χρυσόστομο Σμύρνης, που, ενώ του είχε δοθεί η ευκαιρία να φύγει επέλεξε να μείνει στην κοινή μοίρα με τον ποίμνιό του. Συνελήφθη, του απαγγέλθηκαν κατηγορίες για δήθεν έσχατη προδοσία και τον παρέδωσαν στον όχλο των Τούρκων όπου και μαρτύρησε με τον πιο βάρβαρο τρόπο. Ό, τι απέμεινε από το πτώμα του δε βρέθηκε ποτέ.
Αποκορύφωμα η μεγάλη φωτιά που ξεκίνησε στις 29 Αυγούστου 1922 από τα Βουρλά. Αυτή που κατάκαιγε για δέκα ολόκληρες ημέρες τη Σμύρνη, εκτός από τη μουσουλμανική και την εβραϊκή συνοικία, και που παρά τα όσα δηλώνονται δημοσίως από τον τωρινό Πρόεδρο της Τουρκίας, έχει ιστορικά αποδειχθεί ότι ήταν οργανωμένο σχέδιο των Τούρκων ώστε να σβήσουν από το χάρτη αυτήν που αποκαλούσαν πάντα «Σμύρνη των απίστων».
Οι σφαγές κατά των Ελλήνων και των Αρμενίων από τους Τούρκους έκαναν τον Αμερικανό Πρόξενο στην Σμύρνη Τζωρτζ Χόρτον να γράψει: «Ένα από τα δυνατότερα συναισθήματα που πήρα μαζί μου απ’ τη Σμύρνη ήταν το συναίσθημα της ντροπής, διότι άνηκα στο ανθρώπινο γένος».
Αλλά καλύτερα δε θα μπορούσε να αποτυπώσει τις συνολικά σχεδόν 15 ημέρες φωτιά, μαχαίρι και αίμα, τον όλεθρο, από μια φράση μιας από τις μορφές της Ιστορίας που ήταν εκεί, και τα έζησαν όλα. Από την αρχή έως το τέλος. Της Φιλιώς Χαϊδεμένου από τα Βουρλά της Σμύρνης. Πού έκανε σκοπό της ζωής της να μη χαθεί η μνήμη όσων έγιναν τότε.
«Δε θα μπορέσει ποτέ χείλι, στόμα να το περιγράψει εκείνο που είδαν τα μάτια. Ποτέ. Ούτε που λένε κόλαση, κι αυτή η λέξη είναι λίγη. Τίποτα δε μπορεί να περιγράψει εκείνο που είδα.»
