11 Σεπτεμβρίου και, όπως το λέει η γνωστή τετριμμένη φράση, η φράση κλισέ που λένε σε άπταιστα «ελληνικά», ήρθε η ώρα και τη φετινή χρονιά για το πρώτο κουδούνι στα σχολεία όλης της χώρας.
Ακριβώς 11 Σεπτεμβρίου φέτος, αφού έπεσε στη μέση της εβδομάδας κι όχι Σαββατοκύριακο για να χρειαστεί να μετακινηθεί.
Το πρώτο κουδούνι… Που κι αυτό, ως αντικείμενο αυτό καθαυτό, ακολουθεί την πορεία και την εξέλιξη των πραγμάτων. Τα παλιά τα χρόνια δεν υπήρχε καν, αργότερα ήταν χειροκίνητο που κάποιος επιστάτης συνήθως ή δάσκαλος ή καθηγητής αναλάμβανε να το χτυπά μετακινούμενος κιόλας στους χώρους για να ακουστεί παντού. Αργότερα έγινε ηλεκτρικό. Σαν τώρα το θυμάμαι, είχε και χρώμα κοκκινωπό, καρφωμένο στον τοίχο του 4ου Δημοτικού Σχολείου, ένα δρόμο κάτω από την Αρχαίας Ήλιδος, εκεί τελείωσα το Δημοτικό. Αλλά και αργότερα, στο 3ο Γυμνάσιο Αμαλιάδας, νομίζω πως σκάβοντας στη μνήμη το θυμάμαι κάπου στους τοίχους. Τότε έφτανε κάποιος να είναι επιφορτισμένος με το να πατήσει το κουμπί της λειτουργίας του τις ώρες που έπρεπε.
Αργότερα έγιναν κι αυτά ηλεκτρονικά, ρυθμίζονται χρονικά, ακόμα και προγραμματίζονται κάθε πότε θα χτυπούν.
Να ήταν μόνο αυτά όμως… Πόσα και πόσα δεν έχουν αλλάξει με τα χρόνια στο σχολείο. Και δε μιλάω για κτήρια και αίθουσες, αυτά χρειάζονται κόπο, χρήματα και απόφαση για να αλλάξουν, κάτι που πολύ συχνά χρονίζει, ακόμα κι όταν παρίσταται ανάγκη λόγω φθορών από σεισμούς ή από τον αμείλικτο χρόνο που κυλάει και φθείρει τα πάντα, ακόμα και εμάς τους ίδιους.
Μαθήματα έχουν αλλάξει, τρόποι και μέθοδοι διδασκαλίας καινούριοι έχουν εισαχθεί, σύγχρονα τεχνολογικά μέσα, υπολογιστές. Αλλαγές στα βιβλία, αμφιλεγόμενες ή όχι, στην διδακτέα και εξεταστέα ύλη, αλλαγές στο σύστημα εξετάσεων. Για να πούμε την αλήθεια, όσο πικρή κι αν είναι, μερικές φορές έχεις την αίσθηση πως κάθε Κυβέρνηση θέλει να έχει στα πεπραγμένα της και τη δική της, μικρή ή εκτεταμένη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Όσο για το πρόσημο της καθεμιάς… Η ιστορία αποτυπώνει, όπως και οι συνειδήσεις μαθητών, εκπαιδευτικών και της ίδιας της κοινωνίας.
Και η μαθητική τσάντα όλο και βαραίνει στους ώμους των παιδιών, καμιά σχέση δεν έχει με εκείνη που ονομαζόταν σάκα, ήταν συνήθως στις αποχρώσεις του καφέ, έκλεινε με δύο λουράκια σαν ζώνες, ούτε συζήτηση για φερμουάρ τότε όπως οι τσάντες τύπου σακίδιο που υπήρχαν στα δικά μας χρόνια, δεκαετίες 80 – 90, και υπάρχουν φυσικά ακόμη και σήμερα.
Στην λεγόμενη σχολική ποδιά, την ομοιόμορφη ενδυμασία των μαθητών μόνο ως ανάμνηση μπορώ να αναφερθώ. Κι όπως πάντα, ανάλογα με την εποχή που έχεις ζήσει, έχεις διαμορφωμένη και διαφορετική άποψη για κάθε μία από τις αλλαγές που προαναφέρθηκαν.
Και, ας μην πω τα αυτονόητα, στα δικά μου χρόνια, τελείωσα το Λύκειο στο 1ο Αμαλιάδας το 2000, αλλά και μέχρι λίγα χρόνια αργότερα, ήταν επιστημονική φαντασία η ιδέα του κινητού τηλεφώνου ακόμα κι όταν πια είχαν κυκλοφορήσει ευρέως στην αγορά.
Όσο για τις συμπεριφορές όλων των μετεχόντων στο σχολικό περιβάλλον; Ας μην ξεχνάμε ότι και το σχολείο είναι μια μικρή κοινωνία. Και ακολουθεί όσα συμβαίνουν στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Όπως λέει κι εκείνη η γνωστή φράση, «εικόνα σου είμαι κοινωνία και σου μοιάζω».
Υπάρχουν, όμως, κι αυτά που δε θα αλλάξουν. Η ατμόσφαιρα της σχολικής αίθουσας. Η ζωή του προαυλίου που σε κάθε διάλειμμα μετατρέπεται σε ένα πολύβουο μελίσσι. Οι πρώτες φιλίες, οι πρώτοι έρωτες, τα πρώτα βάσανα. Οι εκδρομές, οι κοπάνες, οι πλάκες. Το πώς αλλάζεις μέρα με τη μέρα, ό,τι κι αν σημαίνει η αλλαγή, πώς από χρονιά σε χρονιά βλέπεις στον καθρέφτη έναν άλλο εαυτό, έναν άλλο άνθρωπο.
Όσο για τη γνώση που αποκτούν οι μαθητές; Αυτό είναι «στο δικό τους χέρι», στο δικό τους τάλαντο, στις δυνατότητές τους αλλά και στο ποσό θα προσπαθήσουν. Όχι όμως μόνο «στο δικό τους χέρι», να είστε βέβαιοι. Αλλά και «στο χέρι» του ανθρώπου που μπαίνει στην αίθουσα για να διδάξει. Αν ο εκπαιδευτικός αισθάνεται και πιστεύει ότι αυτό που καλείται να φέρει καθημερινά σε πέρας, είναι λειτούργημα και αποστολή ή απλώς ακόμα ένα επάγγελμα που σκοπό έχει να εξασφαλίσεις τη ζωή σου. Εκεί βρίσκεται η ουσία.
Και, βεβαίως, υπάρχουν και εκείνοι οι ξεχωριστοί, οι συγκλονιστικοί άνθρωποι της παιδείας που είναι ΔΑΣΚΑΛΟΙ, ναι, με όλα τα γράμματα κεφαλαία και με όλη την ουσία της λέξης δάσκαλος σε όποια βαθμίδα της εκπαίδευσης κι αν βρίσκονται. Γιατί διδάσκουν πρώτα και κύρια με το παράδειγμά τους και τον τρόπο τους κι έπειτα στην τάξη. Κι είναι ευλογημένοι όσοι έχουν αξιωθεί τέτοιους ΔΑΣΚΑΛΟΥΣ στο δρόμο τους.
Και αφού ανέφερα προηγουμένως τη λέξη παιδεία… Εδώ κι αν ανοίγουμε μεγάλη και βαθιά και δύσκολη κουβέντα. Είναι άραγε παιδεία αυτό που «παράγεται» (καθόλου τυχαία η επιλογή του ρήματος) ή απλώς εκπαίδευση; Ναι, μην αναρωτιέστε… Δεν μιλάμε για το ίδιο πράγμα. Τουναντίον. Αβυσσαλέα η διαφορά, χαώδης.
Πρώτο κουδούνι, λοιπόν… Κάθε σχολική χρονιά και νέα αρχή. Κι ένα βήμα ακόμα στην ενηλικίωση. Γιατί παρά τις δυσκολίες που μπορεί να έχουν τα σχολικά χρόνια, όταν τελειώσουν, μαζί και με τα φοιτητικά, αν υπάρξουν, έρχεται εκείνη η στιγμή που πρέπει να κοιτάξεις στα μάτια τη ζωή. Και δεν είναι λίγες οι φορές που ίσως σου έρθει στο μυαλό κάτι από τον τίτλο ενός παλιού βιβλίου… «Αφού μεγάλωσες καλά να πάθεις…».
