Μιχαήλ του Αρχαγγέλου σε λίγες ημέρες. Και σήμερα, 6 Νοεμβρίου 2024 αρχίζουν να γιορτάζουν κάποιοι άλλοι «άγγελοι». Οι «άγγελοι» που με τα μεταλλικά φτερά τους και τη γενναία ψυχή κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε στιγμή εκεί ψηλά, στους αιθέρες, υπερασπίζονται αυτή την πατρίδα. Από σήμερα και μέχρι την Κυριακή 10 Νοεμβρίου γιορτάζει η Πολεμική Αεροπορία τον Προστάτη Αρχάγγελό της. Τον Αρχιστράτηγο, τον Ταξιάρχη, τον Πολέμαρχο, τον Αρχάγγελο Μιχαήλ.
Ήταν 11 Ιουνίου 1954 όταν αποφασίστηκε ο Ταξιάρχης να είναι ο Προστάτης της Πολεμικής Αεροπορίας. Αν το σκεφτούμε, αλήθεια, πώς θα μπορούσε να είναι αλλιώς; Ο Μιχαήλ είναι ο Αρχάγγελος φύλακας και προστάτης κατά όλων των σκοτεινών δυνάμεων. Έτσι κι εκείνοι. Οι «άγγελοι» με τα μεταλλικά φτερά. Είναι οι άγρυπνοι φρουροί, στην κυριολεξία άγρυπνοι, μέρα και νύχτα, που πετούν πάνω από στεριές και θάλασσες για να μην βλάψει κανείς αυτόν τον τόπο. Ο Μιχαήλ ηγείται της στρατιάς των αναρίθμητων αγγέλων, είναι εκείνος που θα μπει πρώτος μπροστά στη φωτιά της μάχης και θα φέρει σε πέρας τις πιο δύσκολες αποστολές. Έτσι κι οι πιλότοι μας, οι χειριστές των μαχητικών με τα γαλανόλευκα διακριτικά. Δε θα διστάσουν σε οποιαδήποτε αερομαχία, με οποιοδήποτε αντίπαλο, με όποια δυσκολία και κυρίως, όποιο κι αν είναι το κόστος. Ακόμα και κόστος ζωής και θανάτου. Αποδεδειγμένα στο πέρασμα των δεκαετιών από τότε που πρωτοπέταξαν ελληνικά φτερά στον ουρανό τούτης της χώρας.
Και τα πρώτα ελληνικά φτερά πέταξαν τον Μάιο του 1912. Με πιλότο τον Υπολοχαγό Δημήτριο Καμπέρο, αφού τότε οι αεροπορικές δυνάμεις υπάγονταν στο Στρατό Ξηράς και ονομάζονταν «Λόχος Αεροπορίας», στις 13 Μαΐου 1912. Η εκπαίδευση έγινε στη Γαλλία, όπως γαλλικής κατασκευής ήταν και τα πρώτα τέσσερα αεροσκάφη, τύπου Henry Farman ΙΙΙ. Το 1912 ήταν που ξεκίνησαν οι προσπάθειες δημιουργίας και Ναυτικής Αεροπορίας. Η πρώτη κατάθεση ψυχής της αεροπορικής δύναμης στην ιστορία της χώρας ήταν ο Α΄ Βαλκανικός πόλεμος, με τους πιλότους να εκτελούν επιχειρήσεις αναγνώρισης και βομβαρδισμού ακόμα και με αυτοσχέδιες βόμβες σε ξηρά και θάλασσα. Στον Β΄ Βαλκανικό πόλεμο η αεροπορική δραστηριότητα ήταν πιο περιορισμένη λόγω της φύσης των επιχειρήσεων.
Ο «Λόχος Αεροπορίας» γρήγορα μετονομάζεται σε «Αεροπορική Υπηρεσία Στρατού». Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος είναι ορατός, σύντομα η Ελλάδα εισέρχεται στον πόλεμο. Νέα γαλλικά αεροσκάφη προστίθενται στο στόλο, οι χειριστές εκπαιδεύονται στη Γαλλία και μετά την πολύτιμη και γενναία προσφορά τους το έτος 1918 δημιουργείται το «Σώμα Αεροπορίας», το οποίο είναι ισότιμο με τα άλλα δύο όπλα των Ενόπλων Δυνάμεων και ιδρύονται οι τέσσερις πρώτες Μοίρες στην ιστορία της Ελληνικής Αεροπορίας. Πρώτη η 532 Μοίρα Αναγνώρισης στη Γοργόπη, κοντά στην Αξιούπολη κι έπειτα ακολουθούν η 531 Μοίρα Δίωξης, η 533 Μοίρα Αναγνώρισης και Βομβαρδισμού και η 534 Μοίρα Αναγνώρισης.
Σύντομα οι Ελληνικές μάχες μεταφέρονται στις πατρίδες απέναντι και η Ελληνική Αεροπορία είναι πάντα δυναμικά παρούσα. Συγκροτείται η Ναυτική Αεροπορική Μοίρα Σμύρνης με 25 αεροσκάφη αρχικά ενώ στις 20 Δεκεμβρίου 1919 αλλάζει σε Διεύθυνση Αεροπορικής Υπηρεσίας Στρατιάς. Εκτεταμένες και πολυάριθμες οι αποστολές σε όλο το μήκος και το πλάτος του πεδίου επιχειρήσεων, με ίσως πλέον πολύτιμο τμήμα την παροχή πληροφοριών των εχθρικών κινήσεων.
Η περίοδος του Μεσοπολέμου μπορεί να μην είχε επιχειρησιακή δραστηριότητα αλλά ήταν άκρως σημαντική. Ευρεία, όσο επέτρεπαν οι δυνατότητες, κυρίως οι οικονομικές, προσπάθεια ανασυγκρότησης, εκσυγχρονισμού της Πολεμικής Αεροπορίας πραγματοποιήθηκε με αγορές αεροσκαφών και εκπαίδευση των πιλότων, αλλά και προσπάθεια ανάπτυξης της εγχώριας αεροπορικής βιομηχανίας στο Εργοστάσιο Αεροσκαφών Φαλήρου, μετέπειτα γνωστού ως Κρατικό Εργοστάσιο Αεροπλάνων. Ενδεικτικό το γεγονός ότι το 1930 ιδρύθηκε το Υπουργείο Αεροπορίας και η ενοποιημένη πλέον Πολεμική Αεροπορία είναι επισήμως αυτοτελής Κλάδος των Ενόπλων Δυνάμεων. Το 1931 ιδρύθηκε στο Τατόι η Σχολή Αεροπορίας, που μετέπειτα, το 1967 μετεξελίχθηκε στη θρυλική Σχολή Ικάρων, από τις τάξεις της οποίας δεν αποφοιτούν μόνο Αξιωματικοί, αλλά όπως έχει γραφτεί στην Ιστορία, και ήρωες. Το 1934 ιδρύθηκε το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας. Η ανασυγκρότηση είναι όσο το δυνατόν περισσότερο εκτεταμένη, με τις περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες της εποχής αλλά και την απειλή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου όλο και πιο ορατή.
Η έναρξη των επιχειρήσεων το 1940 βρίσκει την Πολεμική Αεροπορία με 158 πολεμικά αεροσκάφη, όλων των αποκτηθέντων τύπων, από τα οποία φέρονται να ήταν εν ενεργεία τα 128. Από αυτά μόλις τα 79 (εν ενεργεία τα 59) ήταν καταδιωκτικά και βομβαρδιστικά. Επίσης, υπήρχαν ακόμα 63 εκπαιδευτικά και βοηθητικά αεροσκάφη. Αυτή η δύναμη αντιμετώπισε στα ίσια, με τεράστια γενναιότητα, τα 463 ιταλικά αεροσκάφη και συνέβαλε τα μέγιστα στο Έπος του ‘40. Σύντομα ο στόλος ενισχύθηκε από 28 βρετανικά μαχητικά. Με την εισβολή των Γερμανών με πάνω από 1.000 γερμανικά αεροπλάνα και με τους ανηλεείς βομβαρδισμούς ελληνικών αεροδρομίων η καταστροφή του στόλου ήταν τρομακτική. Μόλις 14 αεροσκάφη έφυγαν στη Μέση Ανατολή. Όμως κι εκεί, και αν και τόσο λίγα σε αριθμό, εκτέλεσαν με αυτοθυσία των Ελλήνων αεροπόρων πλήθος αποστολών βομβαρδισμού, αναχαίτησης, δίωξης, περιπολίες εναερίου χώρου αλλά και αποστολές συνοδείας αφήνοντας ανεξίτηλο σημάδι στις σελίδες της Ιστορίας.
Μετά τις τραγικές συνέπειες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφύλιου που ακολούθησε, η Αεροπορία άρχισε μια εντατική προσπάθεια ανασυγκρότησης. Το 1951 ξεκίνησε στην Ελευσίνα η υποδοχή των πρώτων εκπαιδευτικών αεροσκαφών τύπου Lockheed T-33A Silver Star, προκειμένου να εκπαιδευτούν οι ιπτάμενοι στα αεριωθούμενα αεροσκάφη πρώτης ακόμα τότε γενιάς. Επίσης στις αρχές της δεκαετίας του ‘70 αποκτώνται και τα πρώτα ελικόπτερα τύπου Agusta Bell. Αλλά και οι θρύλοι των αιθέρων, οι φύλακες άγγελοι που κάθε καλοκαίρι μας προστατεύουν από τις πυρκαγιές, τα Canadair CL215.
Μέχρι το 1974, η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία είχε εξοπλιστεί με εκατοντάδες αεριωθούμενα πρώτης γενιάς, τα οποία προέρχονταν κυρίως από τα αποθέματα χωρών του ΝΑΤΟ. Αν και είχε βολιδοσκοπηθεί η προμήθεια των κορυφαίων τότε μαχητικών McDonnell Douglas F-4E Phantom II από τα μέσα της δεκαετίας του 1960, πολιτικοί και οικονομικοί λόγοι δεν επέτρεψαν την προμήθεια 36 από αυτά τα μαχητικά, πριν από τον Απρίλιο του 1974, με το πρόγραμμα Peace Icarus.
Μετά το 1974 και την Κυπριακή τραγωδία αποκτήθηκαν 40 γαλλικά μαχητικά Dassault Mirage F-1CG μεταξύ των ετών 1975 – 1978. Ο τομέας κρούσης ενισχύθηκε σημαντικά, από το 1975, με την παραλαβή 65 αμερικανικών βομβαρδιστικών Vought A-7H Corsair II στο διάστημα 1975 – 1977.
Όμως το σημερινό πρόσωπο της Πολεμικής Αεροπορίας άρχισε να διαμορφώνεται στα τέλη της δεκαετίας του 1980, με τα μαχητικά πολλαπλών ρόλων 3ης γενιάς. Μιλάμε φυσικά για τα Dassault Mirage 2000 EGM/BGM τον Απρίλιο του 1988, 40 από τα οποία εξόπλισαν τις 331 και 332 Μοίρες. Την επόμενη χρονιά, το 1989, ήρθε το αεροσκάφος που έμελλε να αφήσει το σημάδι του όσο κανένα άλλο στους ελληνικούς ουρανούς. Τα πρώτα 40 μαχητικά F-16 C/D Blk30 εντάσσονται στο στόλο της Πολεμικής Αεροπορίας. Ακολουθούν ακόμα 40 F-16 C/D Blk50 με το πρόγραμμα Peace Xenia II που από το 1997 διατέθηκαν στις 341 και 347 Μοίρες. Το 2003 άρχισε η παραλαβή ακόμα 60 αεροσκαφών της έκδοσης F-16 C/D Blk52+ τα οποία εξόπλισαν Μοίρες που άλλαξαν τύπο, όπως οι 337, 340, και 343. Ο κύκλος παραδόσεων διαφόρων εκδόσεων του F-16 περιλαμβάνει και την παραλαβή 30 F-16 C/D Blk52+ Advanced, τα οποία το 2010 εντάχθηκαν στην 335 Μοίρα.
Όμως εκσυγχρονίζονται και παλαιότεροι τύποι μαχητικών. 38 F-4E Phantom II, οι γερόλυκοι των ουρανών μας, τα τόσο γνωστά και οικεία σε εμάς εδώ Phantom, υποβλήθηκαν στο πρόγραμμα Peace Icarus 2000. Ακόμα παρελήφθηκαν 10 Dassault Mirage 2000-5 αλλά και εκσυγχρονίστηκαν ακόμα 15 αεροσκάφη Dassault Mirage 2000 στο επίπεδο -5. Την είσοδό τους κάνουν τα ελικόπτερα Super Puma και η διάδοχη γενιά των Canadair, τα CL-415,
Και σήμερα; Οι πιλότοι μας, από τους εμπειρότερους, μαχητικότερους παγκοσμίως και με γενναιότητα και αυταπάρνηση αδιαμφισβήτητη, πετούν πλέον και με αεροσκάφη Rafale F3R 4++ γενιάς. Τα συγκλονιστικά F-16 ανεβαίνουν γενιά και γίνονται Viper. Το 2022 εντάχθηκαν τα πρώτα εκσυχρονισμένα F-16 Viper στο πλαίσιο υλοποίησης του προγράμματος εκσυγχρονισμού 83 αεροσκαφών F-16 Βlock 52+ και 52+ Αdvanced. Και στο βάθος του ορίζοντα έρχεται και η 5η γενιά μαχητικών, με την σχεδόν βέβαιη πλέον έλευση των F-35 και μάλιστα εδώ, δίπλα μας, στην μελλοντικά πλήρως ανακατασκευασμένη βάση της Ανδραβίδας.
Αυτοί όμως που γιορτάζουν πάνω από όλους και από όλα από εκεί που βρίσκονται τέτοιες μέρες κάθε χρόνο, είναι αυτοί που έγραψαν με το αίμα τους τις σελίδες της Ιστορίας που μόλις ξεδιπλώσαμε πιο πάνω. Όλοι εκείνοι οι ιπτάμενοι ήρωες που κατέθεσαν στο καθήκον για αυτή την πατρίδα τη ζωή τους την ίδια. Χωρίς να διστάσουν στιγμή. Όλοι εκείνοι οι άγγελοι που με τη θυσία τους «φύλαξαν Θερμοπύλες» στο διάβα αυτών των δεκαετιών. Από τον Εμμανουήλ Αργυρόπουλο, που σκοτώθηκε στις 4 Απριλίου 1913 ενώ εκτελούσε αναγνωριστική πτήση πάνω απ’ το Λαγκαδά έως τον Επαμεινώνδα Κωστέα που σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικής πτήσης μισό ναυτικό μίλι βορειοδυτικά του αεροδρομίου της Καλαμάτας στις 27 Δεκεμβρίου 2023.
Μιχαήλ του Αρχαγγέλου και στη Μυτιλήνη, στο Μοναστήρι του Μανταμάδου, στο «σπίτι» του, βρίσκεται ένα αεροσκάφος της Πολεμικής Αεροπορίας τύπου F-5. Το μαχητικό αεροσκάφος φέρει το όνομα «Αλέξανδρος ο Μακεδών»,
