Η σχέση μας με το φυσικό περιβάλλον δεν είναι σχέση υποκειμένου – αντικειμένου, γιατί και το φυσικό περιβάλλον έχεις τους δικούς του κανόνες εξέλιξης. Η στάση μας μπορεί να καθορίζεται εν πολλοίς από την χρήση των φυσικών πόρων, αλλά η πρόσληψη του φυσικού περιβάλλοντος δεν είναι απλά και μόνο μία εικόνα που απλά προκαλείται με τη δημιουργία των ειδώλων των αισθήσεων. Όχι κάθε άλλο, η αισθητική αυτή επιδρά στον χαρακτήρα και στην ψυχοσύνθεση των κατοίκων. Άλλα τα χαρακτηριστικά των κατοίκων του βουνού, άλλα των πεδιάδων, άλλα των νησιών…
Η Ελλάδα βρίσκεται στο μεταίχμιο παλιών έντονων γεωλογικών φαινομένων με πολυποίκιλο διαμελισμό στο γεωγραφικό της αποτύπωμα, με ξεχωριστές μορφές και εκφράσεις των τοπίων, των κλιματικών συνθηκών, της χλωρίδας, της πανίδας…
Η ελληνική φύση έχει φιλική σχέση με τους ανθρώπους. Διαποτισμένη με μια μορφή «ευγένειας», ομορφιάς αλλά και ταπεινότητας καλεί τους κατοίκους της σε μια συνύπαρξη, που πλεονάζει ο θαυμασμός και η ρέμβη, η ψυχική ηρεμία και ο βαθύς στοχασμός. Και έρχεται το κλίμα – το λεγόμενο εύκρατο που τόσο συχνά διαβάζαμε στα παλιά σχολικά βιβλία – να επιδρά κι αυτό με ήπιο τρόπο στην προσωπική και κοινωνική ζωή μας. Και ο ήλιος ούτε μόνιμα κρυμμένος ούτε απελπιστικά βασανιστικός – απλά φωτεινός…
Ναι, είναι ξεχωριστή η σχέση του Έλληνα με το φυσικό περιβάλλον. Έχει διαπαιδαγωγηθεί στης ποικιλομορφίας τη γοητεία, στης ολιγάρκειας τη νοοτροπία. Μικροί οι κάθε λογής τόποι της – στα μέτρα του ανθρώπου – για να αγαπηθούν, να υμνηθούν… Όχι απέραντες πεδιάδες και πανύψηλα βουνά, κρημνώδεις ακτές και βαρυφορτωμένα ποτάμια.
Αγναντεύεις την απέραντη θάλασσα και χάνεσαι στις σκέψεις σου, στους στοχασμούς σου. Περιμένεις πως και πως το ηλιοβασίλεμα, μου για να ονειρευτείς, για να νιώσεις παλιά ερωτικά σκιρτήματα, ανεκπλήρωτους πόθους σου, ξέροντας ότι οι πορφυρές στιγμές λίγο θα βαστήξουν και οι σκιές θα σε καλέσουν να τους δώσεις τις δικές σου ερμηνείες. Είσαι σε νησί του Αιγαίο θαυμάζοντας το απέραντο γαλάζιο και αναρωτιέσαι από που πηγάζει του κόσμου η ομορφιά.
Παρατηρείς το μακρινό βουνό στον ορίζοντα των παιδικών σου χρόνων, νιώθεις ότι αδιαφορεί για το πέρασμα του χρόνου, φιλοσοφείς για την αθανασία του, γεύεσαι μια ανακούφιση, ότι όχι δεν τα αγγίζει όλα το διάβα των καιρών. Κάθεσαι στην άκρη του λαγκαδιού χαζεύοντας με των πλατανόφυλλων τα ανεμοπαιχνιδίσματα, απολαμβάνεις τη φλυαρία του νεροκελαρύσματος και κάπου εκεί έρχεται στο νου σου το γιατί δεν μπορείς «να διαβείς το ίδιο ποτάμι δυο φορές». Βλέπεις τα πεύκα να φτάνουν μέχρι κάτω στις παραλίες τις πολυσχιδείς και αναρωτιέσαι το τι ακριβώς παρέα θέλουν να κάνουν…
Όπου και αν πας, η φύση σε καλεί, είναι γενναιόδωρη, σου γλυκαίνει συναισθήματα, σου πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα, σου γεννάει σκέψεις που δεν θα τις βρεις μόνος σου. Θα δούμε αυτή την επίδραση στου μοναχικού βοσκού τις σιωπές, στο μακρινό βλέμμα του, στις απλές αφηγήσεις του, στα συνεπαρμένα κοιτάγματα του νησιώτη στων ψαρόβαρκων τα λικνίσματα, στου ορειβάτη τα συνεχόμενα «ξεφυλλίσματα των άγριων τόπων», στου ποιητή τα δημιουργήματα…
Η μακρόχρονη αισθητική του ελληνικού τοπίου περνάει από γενιά σε γενιά, διαμορφώνει κουλτούρες γαληνέματος της ψυχής, γεννάει απορίες και θαυμασμό. Ναι, είναι αυτή η αισθητική που μεγαλούργησε στον Παρθενώνα, με την αρμονία και τη συμμετρία των γραμμών, με το φιλικό σχήμα μακριά από τους μεγάλους όγκους των δεσποτικών Πυραμίδων της Ανατολής, από τους υψηλοτενείς Γοτθικούς ναούς της Δύσης – θέλοντας να επιβληθούν από το μέγεθος -, από τα σύγχρονα κτίσματα της οικονομικής εξουσίας, που κρύβουν όλο και πιο πολύ τους τόπους του ουρανού, της απέραντης ελευθερίας…
