Με αφορμή την εορτή του Μεγάλου Αντωνίου στις 17 Ιανουαρίου, ας θυμηθούμε έναν από τους Ιεράρχες που ανήλθαν στο Θρόνο της Ιεράς Μητροπόλεως Ηλείας.
Ο λόγος για τον Μητροπολίτη Αντώνιο.
Ο Μακαριστός Μητροπολίτης Ηλείας κυρός Αντώνιος, κατά κόσμον Αντώνιος Πολίτης, υπήρξε μια ισχυρή προσωπικότητα που διακρινόταν από ένθερμη αγάπη για την πατρίδα.
Γεννήθηκε στη Σύρο στις 15 Ιουνίου του έτους 1890 και ήταν γιος του Γυμνασιάρχη Νικολάου Πολίτη και της Αγγελικής Φυλίνη από τις Παλαιές Φαρές. Τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο στη Σύρο, μαθήτευσε στο Λεόντειο Λύκειο στην Αθήνα και ολοκλήρωσε τις μαθητικές σπουδές του στο Γυμνάσιο Σύρου το έτος 1907.
Από μικρός είχε κλίση προς την Εκκλησία και έτσι προετοιμάστηκε για την Ιεροσύνη από τον Ασκητή και Ιερομόναχο Κοσμά Σταματιάδη της Ιεράς Μονής Λογγοβάρδας.
Αποφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1914. Κατά το τελευταίο έτος των σπουδών του εκάρη μοναχός στην Αγία Μονή Άνδρου. Έτσι ξεκίνησε η Ιερατική πορεία του Αντωνίου.
Στις 29 Αυγούστου 1914 χειροτονήθηκε Διάκονος από τον Μητροπολίτη Σύρου Αθανάσιο στον Ιερό Ναό Ποσειδωνίας Σύρου.
Στις 21 Δεκεμβρίου του ιδίου έτους διορίζεται Ιεροκήρυκας της τότε Επισκοπής Χαλκίδος και Καρυστίας.
Το Φεβρουάριο του έτους 1917 χειροτονείται Πρεσβύτερος από τον Μητροπολίτη Χαλκίδος Χρύσανθο στον Ιερό Ναό Χρυσοσπηλιώτισσας στην Αθήνα.
Όμως, η αγάπη του για την πατρίδα δε θα μπορούσε να τον αφήσει να μείνει αμέτοχος στις Εθνικές μάχες. Έτσι λοιπόν, κατατάχθηκε εθελοντικά ως Στρατιωτικός Ιερέας στο 1/38 Ευζωνικό Σύνταγμα, το οποίο και ακολούθησε στο Μακεδονικό Μέτωπο και στην εκστρατεία στη Μικρά Ασία. Μάλιστα, για αυτή του την τέλεση του πατριωτικού καθήκοντος τιμήθηκε με το Χρυσό Αριστείο Ανδρείας, τον Χρυσό Σταυρό του Φοίνικος, τον Πολεμικό Σταυρό, το Μετάλλιο Στρατιωτικής Αξίας και άλλα.
Σώζεται επίσης επιστολή του Μαρτυρικού Μητροπολίτη και Αγίου Χρυσόστομου Σμύρνης, που απευθυνόταν προς τον πατέρα του Αντωνίου και αναφέρει:
«…νά συγχαρῷ Ὑμῖν θερμῶς ἐπί τοιούτῳ υἱῷ, ὅστις περιάγει τό ἔνδοξον ἑλληνικόν ὄνομα εἰς τά βάθη τῆς Ἀσίας…» και καταλήγει: «[ΥΓ.:] Ὁ υἱός σας εἶναι ὁ κάλλιστος τῶν ἱεροκηρύκων, ὅσοι ἦλθον εἰς τήν Μ.Ἀσίαν. Τόν μακαρίζω διά τόν πατέρα του, καθώς καί τόν πατέρα του διά τον ἐκλεκτόν.»
Οι κακουχίες της Μικράς Ασίας κλόνισαν σοβαρά την υγεία του, ώστε νοσηλεύτηκε έχοντας ο ίδιος την αίσθηση ότι πλησιάζει το τέλος του.
Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή εγκατέλειψε, με τα τελευταία τμήματα του ελληνικού στρατού, τη Μικρά Ασία και εγκαταστάθηκε στο Άργος.
Στις 24 Δεκεμβρίου του 1922 έρχεται το επόμενο, το μεγάλο βήμα στο δρόμο της Ιεροσύνης. Ο Αντώνιος χειροτονήθηκε στον Ιερό Ναό Αγίας Ειρήνης Αθηνών Μητροπολίτης Ηλείας.
Την χειροτονία τέλεσε ο Μητροπολίτης Σύρου Αθανάσιος, συμπαραστατούμενος από τους Μητροπολίτες Κορινθίας Δαμασκηνό, Κυθήρων Δωρόθεο, Αιτωλίας και Ακαρνανίας Κωνσταντίνο, Χαλκίδος Γρηγόριο και τον Επίσκοπο Ταλαντίου Ιερόθεο. Ο Μακαριστός Αντώνιος παρέμεινε στον Μητροπολιτικό Θρόνο της Ηλείας επί 23 έτη.
Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την οργάνωση της Μητροπόλεως. Αξιοσημείωτο αποτελεί και το γεγονός ότι πέτυχε την αγορά του Μητροπολιτικού Μεγάρου, όπου και σήμερα στεγάζονται τα γραφεία της Ιεράς Μητροπόλεως Ηλείας και κατοικεί ο εκάστοτε Μητροπολίτης, από την Εθνική Τράπεζα το έτος 1938.
Επίσης σημαντικό και πλούσιο υπήρξε και το συγγραφικό και θεολογικό του έργο αφού συνέγραψε ιστορικές, κοινωνικές και άλλες μελέτες, καθώς και μελέτησε και κατέγραψε την Ιστορία και τα κειμήλια των Ιερών Μονών της Ηλείας. Στη συγγραφική του παρακαταθήκη συγκαταλέγεται και ανέκδοτο υλικό.
Στα χρόνια του στον Επισκοπικό Θρόνο ανακαίνισε και ανασύστασε την Ιερά Μονή Φραγκοπηδήματος το έτος 1930, την Ιερά Μονή Κρεμαστής το έτος 1933 και μετέτρεψε σε γυναικείες τις Ιερές Μονές Χρυσοπηγής Άνω Δίβρης, Πορετσού και Ελεούσης Λυγιάς.
Στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής, φλεγόμενος από τα αισθήματα της φιλοπατρίας συμμετείχε στην Αντίσταση.
Στις 17 Απριλίου 1945 κηρύχθηκε έκπτωτος του Μητροπολιτικού αξιώματος λόγω της συμμετοχής του στο ΕΑΜ και στις 12 Ιουνίου 1947 καθαιρέθηκε. Όμως το γεγονός ότι οι προθέσεις του ήταν αγνές λόγω της αγάπης του για την πατρίδα οδήγησε την Εκκλησία, στις 15 Μαρτίου του έτους 1957, να άρει την καθαίρεση. Χωρίς όμως ο κυρός Αντώνιος να επιστρέψει στο Επισκοπικό Θρόνο, αφού εν τω μεταξύ είχε ανέλθει άλλος Μητροπολίτης, ο Γερμανός, κατά κόσμον Δημήτριος Γκούμας.
Ο Μακαριστός Αντώνιος εκοιμήθη στην Αθήνα στις 13 Νοεμβρίου 1963. Συγκεκριμένα στο Αιγάλεω όπου ζούσε και τάφηκε στο Πρώτο Κοιμητήριο Αθηνών.
Ο τάφος του ανακαινίστηκε το 1998 από την Ιερά Μητρόπολη Ηλείας. Η Εκκλησία της Ελλάδος το έτος 2000 αποκατέστησε πλήρως και ηθικώς τον Αντώνιο, με σχετικές εκδηλώσεις.
Προτομή του έχει στηθεί από τον Δήμο Αμαλιάδας – Ήλιδας στην πλατεία Καλίτσα.
