Και ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι μετά από τόσα κείμενα, έχω αφήσει παραπονεμένη, μια από τις πιο αγαπημένες καθημερινές συνήθειες και αγάπες των περισσότερων. Που χωρίς αυτή δεν ξεκινά η μέρα, δεν ανοίγει το μάτι, όπως λέει κι η φράση αλλά και που είναι μια από τις πολύ μεγάλες απολαύσεις στη ζωή του ανθρώπου, υπάρχει κι άλλη λέξη που αποτυπώνει και εκφράζει αυτήν την απόλαυση, που αρχίζει από κ, δεν την αναφέρω όμως γιατί είναι αρκετά πιπεράτη.
Και δεν είναι μόνο απόλαυση και σταθερή συνήθεια, είναι παρέα, είναι τρόπος επικοινωνίας, λόγος συνάντησης, με συζήτησης, κοινωνικής συναναστροφής και η πιο συνηθισμένη αλλά και πολύτιμη και σχεδόν αναντικατάστατη έξοδός μας.
Ναι, λοιπόν!!! Μιλάω για τον καφέ!!!
Για το «άγιο» καφεδάκι που συντροφεύει τις στιγμές μας από πολύ νωρίς το πρωί μέχρι το βράδυ.
Όλα ξεκίνησαν στην Αφρική. Στα βουνά της Αιθιοπίας. Ένας βοσκός, με το όνομα Κάλντι, παρατήρησε ότι οι κατσίκες του ήταν πολύ πιο ζωηρές, όταν έτρωγαν τους καρπούς ενός συγκεκριμένου θάμνου, που έμοιαζαν με κεράσια.
Δε μπόρεσε να αντισταθεί στον πειρασμό, δοκίμασε κι εκείνος και βεβαιώθηκε ότι οι καρποί του έδιναν ενέργεια.
Ο Κάλντι εμπιστεύτηκε την ανακάλυψη σε έναν μοναχό σε κοντινό Μοναστήρι. Ο μοναχός είχε την ιδέα να φτιάξει ρόφημα με τους καρπούς. Επιβεβαιώθηκε και πάλι η ενέργεια που έδινε αυτός ο ως τότε άγνωστος καρπός. Γρήγορα οι καρποί του θάμνου έγιναν γνωστοί σε όλη τη χώρα.
Μια παράδοση λέει πως ο μοναχός καταγόταν από την Υεμένη, η οποία ήταν η χώρα – πύλη εισόδου του καφέ στην Αραβία, και επιστρέφοντας στη πατρίδα του έφερε μαζί του τη νέα ανακάλυψη. Άλλοι πάλι πιστεύουν ότι ήταν το εμπόριο που έκανε τους μικρούς κόκκους του καφέ να περάσουν τα σύνορα, κάνοντας το καθοριστικό βήμα για να διαδοθούν σε όλο τον κόσμο!
Στην Υεμένη, λοιπόν, έβρασαν τους κόκκους και, Ω του θαύματος, άνθρωπος γεύτηκε για πρώτη φορά καφέ στην Ιστορία.
Από εκεί προήλθε και το όνομα του. «Qahwa», που προφέρεται «κάουα», ήταν μία από τις λέξεις που χρησιμοποιούσαν οι Άραβες για το κρασί, το οποίο αντικατέστησε ο καφές ως το πιο διαδεδομένο πια ποτό, καθώς το αλκοόλ απαγορεύτηκε από το Ισλάμ.
Η λέξη πέρασε από χίλια γλωσσικά κύματα, καθώς σε κάθε χώρα που τον μάθαιναν και τον αγαπούσαν πρόσθεταν ή άλλαζαν στην προφορά της λέξης, μέχρι που κατέληξε στη μορφή που είναι γνωστή σήμερα.
Μετά τους Άραβες, λάτρεις του καφέ έγιναν οι Πέρσες και οι Τούρκοι, ενώ οι εμπορικοί δρόμοι τον έφεραν στη Γηραιά Ήπειρο με βενετσιάνικα καράβια.
Η αντιμετώπιση στην αρχή ήταν η χειρότερη, καθώς θεωρήθηκε το ρόφημα του κακού. Μέχρι που ο Πάπας Κλήμης Η’ τον δοκίμασε, ξετρελάθηκε κι έτσι ο καφές πήρε κι αυτός το συγχωροχάρτι του, την παπική του βούλα και καθιερώθηκε ευρύτατα.
Εν αρχή όμως ήταν ο καφές που πίνουμε στο μπρίκι. Με τόπο γέννησης, ποια άλλη από την Πόλη των πόλεων. Τον 16ο αιώνα ο καφές έφτασε στην Κωνσταντινούπολη από Σύριους εμπόρους. Κι εκεί γεννιέται ο καφές που όλοι ξέρουμε και αγαπάμε. Και που έχουμε ταξιδέψει με το υπέροχο άρωμα που αναδίδεται από ένα παλιό χαλκωματένιο μπρίκι μέσα στη χόβολη ή από το μπρίκι στην κουζίνα μας πάνω στη φλόγα από το γκαζάκι ή στο μάτι της κουζίνας.
Ο ελληνικός ή βυζαντινός ή αραβικός ή τούρκικος καφές, βράζεται μαζί με το νερό για πολύ λίγη ώρα, μέχρι που τα δύο υλικά αναμειγνύονται πλήρως.
Μέχρι το 17ο αιώνα οι Άραβες φύλαγαν σαν κόρη οφθαλμού τους σπόρους τους θάμνου του καφέ, θέλοντας έτσι να διατηρήσουν το μονοπώλιο και τα σημαντικά οικονομικά οφέλη.
Αυτό άλλαξε όταν Ολλανδοί κατόρθωσαν να πάρουν σπόρους από τους Άραβες, και τους φύτεψαν στις αποικίες τους στην Ινδονησία.
Αναπόφευκτα, είχε έρθει η ώρα ο αγαπημένος καφές να περάσει τον Ατλαντικό. Πώς αλλιώς αφού οι Ευρωπαίοι άποικοι εκεί ήταν παντοδύναμοι. Πρέπει να σημειωθεί βέβαια, ότι στην αρχή ήταν αρκετά καχύποπτοι σε αυτό το σκουρόχρωμο περιεχόμενο του φλυτζανιού και επέμειναν να πίνουν κυρίως τσάι.
Το 1773, όμως, η φορολογική πολιτική της Βρετανίας άλλαξε τα δεδομένα. Ο Βασιλιάς Γεώργιος ο Γ’ αύξησε υπέρμετρα το φόρο στο τσάι. Οι Αμερικάνοι αποφάσισαν να μποϊκοτάρουν το τσάι. Χάρη σε αυτό πολύ γρήγορα ο καφές κέρδισε αναπόσπαστη θέση στην καρδιά τους.
Μπορεί να πιστεύουμε ότι ο καφές είναι αλληλένδετος με τη Βραζιλία αλλά αυτό συνέβη πολύ αργότερα.
Όλα άρχισαν όταν ο Φρανσίσκο ντε Μέλλο Παλιέτα ταξίδεψε μέχρι τη Γουϊνέα, για να πάρει σπόρους από τους Γάλλους αποίκους, πράγμα αδύνατο. Χρειάστηκε να σαγηνεύσει τη σύζυγο του Κυβερνήτη κι εκείνη να του προσφέρει ως δώρο τους σπόρους.
Ο λόγος που ο καφές ταυτίστηκε τόσο με τη Βραζιλία είναι ότι ευνόησε εξαιρετικά την παραγωγή του το κλίμα αλλά και οι τεράστιες καλλιεργήσιμες εκτάσεις.
Δύο είναι οι βασικές καλλιέργειες του καφέ και τα είδη των θάμνων απ’ όπου προέρχονται οι καρποί. Η Arabica, γνωστή και ως «Coffea Arabica», η οποία αποτελεί το 70% της παγκόσμιας κατανάλωσης, και η «robusta», όπου το φυτό είναι πιο ανθεκτικό απ’ τον Arabica αλλά χαμηλότερης ποιότητας, καθώς η γεύση του καφέ είναι πιο πικρή. Από αυτές τις δύο καλλιέργειες, έχουν προκύψει χιλιάδες ποικιλίες.
Φυσικά πια υπάρχουν και αμέτρητοι τρόποι παρασκευής, όπως ο φραπέ, ο καφές φίλτρου, ο ιρλανδέζικος και πολλοί άλλοι.
Και κάπου εδώ, κεφάλαιο Ιταλία! Που αυτόματα σημαίνει καπουτσίνο και εσπρέσσο.
Κι όμως ο «καπουτσίνο» εμφανίστηκε στον 18ο αιώνα στην Αυστρία, ναι καλά διαβάσατε, και έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής στις χώρες της κεντρικής Ευρώπης. Πήρε το όνομά του από τις καφέ ρόμπες που φορούσαν οι Καπουτσίνοι, ένα τάγμα μοναχών της Καθολικής Εκκλησίας. Στη Βιέννη, όπου πρωτοεμφανίστηκε, ήταν γνωστός ως «kapuziner» και περιγραφόταν ως «καφές με κρέμα και ζάχαρη».
Φυσικά η μορφή που είχε τον 18ο αιώνα διαφέρει πολύ από τον καπουτσίνο που πίνουμε σήμερα, ο οποίος αναπτύχθηκε στην Ιταλία τον 20ο αιώνα, παράλληλα με την εφεύρεση των μηχανών για την παρασκευή καφέ.
«Εσπρέσσο» σημαίνει «γρήγορο» στα ιταλικά και πράγματι, ο δημοφιλής καφές δημιουργήθηκε από έναν Ιταλό, τον Luigi Bezzera, που βιαζόταν να φύγει για τη δουλειά του τα πρωινά.
Κατασκεύασε μία μηχανή που λειτουργούσε με ατμό, ο οποίος έσπρωχνε το νερό πάνω στους κόκκους του καφέ με τεράστια πίεση. Το αποτέλεσμα ήταν ένα «σφηνάκι» καθαρού καφέ, με έντονο άρωμα και γεύση. Ένα δυναμωτικό ρόφημα που αφύπνιζε τις αισθήσεις, μετά το ύπνο.
Ξέρω ότι το πιο πιθανό είναι την επόμενη φορά που θα βυθιστούμε ηδονικά σε μια μυρωδάτη κούπα καφέ δε θα θυμηθούμε το φτωχό βοσκό των βουνών της Αιθιοπίας.
Αλλά, αν μη τι άλλο το γευστικό ταξίδι απόλαυσης είναι βέβαιο.
