Το ημερολόγιο αύριο θα γράφει 19 Φεβρουαρίου 2025. 63 χρόνια από την ημέρα που έφυγε από αυτόν τον κόσμο ο γιατρός που έμελλε να κατοικήσει στις ψυχές, στις ευχές, στα ευχαριστώ και στις προσευχές εκατομμυρίων γυναικών στον πλανήτη Γη.
Ο άνθρωπος, ο επιστήμονας που έκανε σκοπό της ζωής του την έρευνα και μέσα από αυτή έσωσε, σώζει και θα σώζει αμέτρητες ζωές γυναικών. Δύο λέξεις. Διεθνείς. Παγκόσμιες. Τεστ Παπ. Που σημαίνει πρώιμη και έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, αλλά και άλλων ασθενειών του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος. Δύο λέξεις. Τεστ Παπ. Και ένα όνομα. Γεώργιος Παπανικολάου.
Ο Γεώργιος Παπανικολάου γεννήθηκε στην Κύμη Ευβοίας το 1883. Ο πατέρας του, Νικόλαος, ήταν γιατρός για πολλά χρόνια στην Κύμη όπου διετέλεσε και Δήμαρχος της πόλης αλλά είχε εκλεγεί και Βουλευτής Ευβοίας και Καρυστίας.
Τα παιδικά του χρόνια ο Γεώργιος τα πέρασε στην Κύμη όπου και τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο. Έπειτα οι γονείς του τον έστειλαν στην Αθήνα όπου και ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του. Ο μεγαλύτερος αδελφός του σπούδασε Νομικά, βλέπετε, την κλίση και το ενδιαφέρον στην Ιατρική, στην επιστήμη του πατέρα, την είχε ο Γεώργιος και όχι ο πρωτότοκος που έπρεπε να ακολουθήσει το επάγγελμα του πατέρα, όπως επίτασσε η κοινωνική παράδοση για πολλά χρόνια.. Έτσι, σε ηλικία μόλις 15 ετών, γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1898 και έλαβε το πτυχίο του, με άριστα, το 1904, στα 21 του χρόνια. Από μικρός διακρινόταν για τη μεγάλη του θέληση αλλά και για τη φιλομάθειά του, και αυτό επιβεβαιώθηκε και κατά τη διάρκεια των σπουδών του, οπότε και παρά τον αυξημένο φόρτο μελέτης ο Παπανικολάου ασχολήθηκε και με την εκμάθηση ξένων γλωσσών, όπως τα Γαλλικά και τα Γερμανικά. Επίσης δεν του έλειπαν και τα πνευματικά ενδιαφέροντα όπως η λογοτεχνία, η φιλοσοφία, αλλά και το μεγάλο πάθος του, που ήταν η μουσική. Μάλιστα ασχολήθηκε επί 8 οκτώ χρόνια με το βιολί.
Όταν ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή ο Παπανικολάου επέστρεψε στην γενέτειρά του την Κύμη. Τον πρώτο καιρό δεν ένιωθε την ανάγκη να ασκήσει το λειτούργημα του Ιατρού. Αντίθετα εντρύφησε στη φιλοσοφία, δείχνοντας μεγαλύτερο ενδιαφέρον στον Καντ και το Νίτσε, ο οποίος έπαιξε ισχυρό ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του.
Ο Παπανικολάου, θα μπορούσαμε να πούμε ότι, σε τόσο νεαρή ηλικία έχει αποσυρθεί στην γενέτειρα Κύμη, καλλιεργεί μονάχος τη γη του, διαβάζει φιλοσοφία και βιολογία, ασχολείται με τη γλώσσα και με το δημοτικισμό.
Ο πατέρας του γνωρίζοντας τον χαρακτήρα και τις ικανότητές του και την έμφυτη τάση του προς την επιστημονική έρευνα, θυσιάζοντας τις οικονομίες του, έστειλε το Γεώργιο το 1907 για ανώτερες σπουδές στη Γερμανία. Εκείνος επιλέγει τον κλάδο της Βιολογίας, που ανταποκρίνεται περισσότερο στα ενδιαφέροντά του και μεταβαίνει στην Ιένα, όπου θα παρακολουθήσει τα μαθήματα του καθηγητή Ερνέστου Χαίκελ. Το 1908 θα συνεχίσει τις σπουδές του στο Φράιμπουργκ και τέλος στο Μόναχο, όπου το 1910 θα του απονεμηθεί ο τίτλος του Διδάκτορα των Φυσικών Επιστημών για την εργασία του «Περί των συνθηκών της διαφοροποιήσεως του φύλου των Δαφνιδών».
Σε αυτή την περίοδο της ζωής του ο νεαρός Γεώργιος Παπανικολάου αναπτύσσει κοινωνικές, πολιτικές και πνευματικές αναζητήσεις. Γρήγορα όμως θα κατασταλάξει και θα αφιερωθεί στη βιολογική έρευνα, την οποία θα κάνει σκοπό της ζωής του. Δεν του αρκούσε απλώς να ασκήσει το ιατρικό λειτούργημα, ήθελε να στραφεί στην επιστημονική έρευνα.
Το 1910 επιστρέφει στην Ελλάδα και διαπιστώνει ότι οι συνθήκες δεν ήταν ευνοϊκές για να πραγματοποιήσει το καθήκον στο οποίο είχε τάξει τον εαυτό του.
Αμέσως μετά το γάμο του με την Μαρία – Ανδρομάχη Μαυρογένους από τη Μύκονο και απόγονο της ηρωίδας του 1821 Μαντούς, έφυγε πάλι για το εξωτερικό. Πρώτος σταθμός του Παπανικολάου το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο του Μονακό, όπου έλαβε μέρος σε μία από τις ερευνητικές αποστολές του ωκεανογραφικού σκάφους «L’ Hirodelle» το 1911.
Το 1912 δηλώνει παρών και στο καθήκον απέναντι στην Πατρίδα, επιστρέφει για να πάρει μέρος ως Έφεδρος Ανθυπίατρος στο Βαλκανικό πόλεμο του 12 – 13. Μετά τη λήξη του μεταναστεύει μαζί με τη σύζυγό του στις ΗΠΑ. Οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες ωθούν και τους δύο να εργαστούν σε εμπορικό κατάστημα.
Ο Παπανικολάου πουλώντας χαλιά ενώ παράλληλα συνεργαζόταν με την ελληνική εφημερίδα «Ατλαντίς» και η Μαρία – Ανδρομάχη ράβοντας κουμπιά.
Τα προβλήματα τελειώνουν όταν ο Παπανικολάου διορίζεται βοηθός του παθολογοανατομικού τμήματος του Νοσοκομείου της Νέας Υόρκης, ύστερα από μεσολάβηση του διάσημου γενετιστή του Πανεπιστημίου Κολούμπια Τ.Χ. Μόργκαν.
Από το 1914 μέχρι το 1961 ο Παπανικολάου προσφέρει τις υπηρεσίες του στο Ιατρικό Κολέγιο του Πανεπιστημίου του Κορνέλ, αποκτώντας όλους τους τίτλους της Ακαδημαϊκής ιεραρχίας. Όμως δε δίδαξε ποτέ, για να μπορεί να αφοσιωθεί στο ερευνητικό του έργο.
Από την αρχή της επιστημονικής και ερευνητικής του πορείας στρέφει το ενδιαφέρον του στον κλάδο της γυναικολογίας και θέτει τις βάσεις για την ιατρική και ερευνητική επανάσταση που θα χαρίσει στην ανθρωπότητα και θα σώσει ζωές εκατομμυρίων γυναικών. Του Τεστ που πήρε το όνομά του, του Τεστ Παπανικολάου.
Η δημιουργικότερη αλλά και σκληρότερη περίοδος των ερευνητικών του προσπαθειών ήταν η δεκαετία του 1920. Ήταν η εποχή που πραγματοποιήθηκαν και ευδοκίμησαν οι πρώτες κλινικοεργαστηριακές μελέτες του για τη διαγνωστική αξία της κυτταρολογικής εξέτασης του κολπικού επιχρίσματος στις γυναίκες. Το 1928 δημοσιεύει την πρώτη του ανακοίνωση με τίτλο «Νέα διάγνωση του καρκίνου», η οποία όμως αντιμετωπίστηκε με δυσπιστία από τους ιατρικούς κύκλους στην Αμερική. Εκείνος όμως πιστεύει απόλυτα στην αξία της μεθόδου του. Και δεν πτοείται. Το 1941 δημοσιεύει στο περιοδικό «American journal» εργασία με τίτλο «Η διαγνωστική αξία του κολπικού επιχρίσματος στη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας», στην οποία τονιζόταν η αναγκαιότητα εφαρμογής της μεθόδου στο σύνολο των γυναικών για τη διάγνωση σε πρώιμο ιάσιμο στάδιο του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
Επίσης περιέγραφε τον τρόπο συλλογής των κυττάρων, τη χρώση και τα μορφολογικά χαρακτηριστικά στα οποία στηρίζεται η διάγνωση. Λίγο αργότερα, το 1943, παρουσιάζει μαζί με τον Trauth την κλασική και διάσημη πια εργασία του «Διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας από τα κολπικά επιχρίσματα» Κάπως έτσι, η πρωτοποριακή κυτταροδιαγνωστική μέθοδος του Δρος Παπανικολάου γίνεται πραγματικότητα και το Τεστ Παπ έχει μόλις περάσει στην Ιστορία της Ιατρικής, την οποία λαμπρή θέση θα κατέχει στους αιώνες.
Ο Παπανικολάου, αφού εργάστηκε σκληρά επί μισό σχεδόν αιώνα στο Ιατρικό Κολέγιο του Πανεπιστημίου του Κορνέλ, χωρίς να κάνει διακοπές, εκτός από ένα σύντομο επιστημονικό ταξίδι στην Ευρώπη, με τελικό σταθμό την Ελλάδα και την Κύμη (1957), αποφάσισε στα 78 χρόνια του να εγκαταλείψει τη Νέα Υόρκη και να εγκατασταθεί στο Μαϊάμι για να αναλάβει την οργάνωση και τη Διεύθυνση του εκεί Καρκινολογικού Ινστιτούτου. Δυστυχώς δεν πρόλαβε να το εγκαινιάσει ο ίδιος, λόγω του θανάτου του, στις 19 Φεβρουαρίου 1962,. Η αναμνηστική πλάκα που αναρτήθηκε στο Καρκινολογικό Ινστιτούτο, το οποίο μετονομάστηκε σε «Ερευνητικό Καρκινολογικό Ινστιτούτο Γεώργιος Παπανικολάου», αφιερώθηκε και θα θυμίζει πάντα τον άνθρωπο που «χάρισε ζωή στις γυναίκες ολόκληρου του κόσμου», αυτές είναι οι λέξεις που αναγράφει.
Στον Γεώργιο Παπανικολάου δεν απονεμήθηκε ποτέ Νόμπελ Ιατρικής, παρά το γεγονός ότι είχε δύο φορές προταθεί, το 1953 και το 1960, από πολλούς Έλληνες και ξένους ερευνητές.
Το συγγραφικό του έργο αποτελείται από 158 άρθρα και 5 συγγράμματα. Τα εν λόγω συγγράμματα, ιδιαιτέρως ο περίφημος «Άτλας Αποφολιδωτικής Κυτταρολογίας», αποτελούν βιβλία – σταθμούς όχι μόνο για τον κλάδο της Κυτταρολογίας, αλλά και για ολόκληρη την ιατρική βιβλιογραφία του 20ου αιώνα. Ο Παπανικολάου τιμήθηκε με πολλές διακρίσεις. Το Πανεπιστήμιο Cornell, στο οποίο εργάστηκε συνεχώς επί μισό σχεδόν αιώνα και από το 1947 κατείχε τη θέση του Καθηγητή της Κλινικής Ανατομικής, τον ανακήρυξε το 1957 Ομότιμο Καθηγητή της Έδρας. Διετέλεσε Σύμβουλος Ιατρός του περίφημου Memorial Hospital της Νέας Υόρκης. Η Αμερικανική Ακαδημία Τεχνών και Επιστημών, η Ένωση των Αμερικανικών Ιατρικών Κολεγίων και η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία τού απένειμαν τιμητικά βραβεία.
Το 1949 η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών ονόμασε τον Παπανικολάου Επίτιμο Διδάκτορά της, ενώ η Ακαδημία Αθηνών τον Νοέμβριο του 1957 τον ανακήρυξε παμψηφεί Επίτιμο Μέλος της και ήταν ο πρώτος στον οποίο απονεμήθηκε αυτή η ανωτάτη τιμητική διάκριση της Ακαδημίας Αθηνών. Μετά το θάνατό του τού απονεμήθηκε και το Βραβείο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.
Κρινιώ Νομικού: Ο γιατρός, ο άνθρωπος που έσωσε, σώζει και θα σώζει ζωές εκατομμυρίων γυναικών σε όλο τον κόσμο
