Ήταν τέτοιες ημέρες, στο τέλος του Ιανουαρίου του έτους 1961 όταν ο σπουδαίος Μανόλης Ανδρόνικος επανέρχεται, αυτή τη φορά με την ισχυρή πεποίθηση ότι τα σπαράγματα που απλώνονταν στο χώρο πολύ κοντά στον οικισμό της Βεργίνας είναι αυτό που σήμερα γνωρίζουμε σε όλο του το συγκλονιστικό μεγαλείο ως το Ανάκτορο των Αιγών ή αλλιώς το Βασίλειον καθίδρυμα που ως ιδέα συνέλαβε ένας Ηγέτης με όλη τη σημασία της έννοιας. Ο Φίλιππος Β΄.
Πώς όμως το επιβλητικό και εμβληματικό Ανάκτορο ισοπεδώθηκε, το αγκάλιασε η γη και σκεπάστηκε από την αχλή του χρόνου και χρειάστηκε να περάσουν αιώνες μέχρι να έρθει ξανά στο φως; Η ολέθρια στιγμή ήταν το 148 π.Χ. οι Ρωμαίοι καθώς επέλαυναν εξάντλησαν τη βαρβαρότητά τους, καταστρέφοντας, καίγοντας και γκρεμίζοντας μαζί με την πόλη των Αιγών, τα τείχη και το θέατρο της και το Ανάκτορο. Το ολόλαμπρο Ανάκτορο που θάμπωνε όποιον το αντίκριζε, το μεγαλειώδες οικοδόμημα που εξέφραζε την ιδέα της Πεφωτισμένης Δεσποτείας, της ιδανικής πολιτείας, το Ανάκτορο, που όπως εικάζεται είναι έργο του κορυφαίου αρχιτέκτονα Πυθέου, που είχε στο ενεργητικό του ένα από τα Επτά Θαύματα του Κόσμου, το Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού, ο οποίος στο σχέδιο του Ανακτόρου αποτύπωσε την Ψυχή του Κόσμου κατά Πλάτωνα, σωριάστηκε σε ερείπια, και από τις πέτρες του χτίστηκαν στο πέρασμα των αιώνων σπίτια, εκκλησίες, ακόμα και ο μικρός Ναός της Αγίας Τριάδας που στεκόταν κάτω από την αιωνόβια βελανιδιά του Ανακτόρου.
Χρειάστηκε να φτάσουμε στο 1855 όταν ο Γάλλος αρχαιολόγος Leon Heuzey, χάρη στις πληροφορίες που του έδωσε ο παρατηρητικός παπάς της περιοχής, θα καταλάβει ότι κάτι σημαντικό κρύβεται σ’ εκείνη τη γη. Ο Λέον Εζέ, έξι χρόνια αργότερα, θα αρχίσει τις πρώτες ανασκαφικές του έρευνες στην περιοχή, που διήρκεσαν σαράντα ημέρες.
Το 1938 το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης αποφάσισε, με πρόταση του τότε Καθηγητή Αρχαιολογίας Κωνσταντίνου Ρωμαίου, να αναλάβει τη συνέχιση της ανασκαφικής έρευνας στις Αιγές, που σταμάτησε όμως εκ νέου στο 1940, λόγω του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Ο Ρωμαίος, στην ανασκαφική ομάδα του οποίου είχε βρεθεί και ο Μανόλης Ανδρόνικος, θα επανέλθει στο Ανάκτορο το 1954 και θα συνεχίσει τις ανασκαφικές έρευνες ως το 1956, σε συνεργασία με τον τότε Έφορο Αρχαιοτήτων Χαράλαμπο Μακαρόνα, ενώ από το 1959 το έργο του θα το συνεχίσουν οι διάδοχοί του στο Πανεπιστήμιο Γεώργιος Μπακαλάκης και Μανόλης Ανδρόνικος.
Και φτάνουμε στο 1961, τέτοιες ημέρες, το εκκλησάκι δίνει τη θέση του για να προχωρήσουν εκεί οι ανασκαφές υπό το Μανόλη Ανδρόνικο πια. Και ανοίγει ο δρόμος για να φτάσουμε σήμερα το Ανάκτορο των Αιγών, με το μαγικό, το στοργικό, το όλο ψυχή άγγιγμα της αρχαιολόγου, Εφόρου Αρχαιοτήτων Ημαθίας, πλέον Επίτιμης Εφόρου Αρχαιοτήτων, της «Κυράς των Αιγών», της Αγγελικής Κοτταρίδη, να έχει αναστηλωθεί, να είχε ζωντανέψει ξανά.
Το Ανάκτορο ως πρότυπο θα ταξιδέψει σε όλη την Ελληνιστική Οικουμένη. Το πρόπυλο που παραπέμπει σε ιερό, οι εντυπωσιακές διώροφες στοές της πρόσοψης, το συγκλονιστικό Μέγα Περιστύλιο γύρω από το οποίο οργανώνονται οι χώροι των συμποσίων, η θόλος που σύμφωνα με τις επιγραφές ήταν ιερό του Ηρακλή, το μικρότερο δυτικό περιστύλιο που εξυπηρετούσε βοηθητικές χρήσεις (παλαίστρα κλπ.) φανερώνουν ότι το «Βασίλειον» καθίδρυμα των Αιγών δε στέγαζε την οικογένεια και την ιδιωτική ζωή του βασιλιά, αλλά όλες εκείνες τις δομές που ήταν απαραίτητες για την άσκηση δημόσιας εξουσίας.
Με έκταση περίπου 15.000 τμ. είναι το μεγαλύτερο οικοδόμημα της κλασικής Ελλάδας, με εμβαδό όσο τρεις Παρθενώνες, όπου όλα τα αρχιτεκτονικά του μέλη συνδέονται με τον αριθμό φ = 1,61 της «χρυσής τομής», την αποτύπωση του θείου, και της αρμονίας. Οι δύο στοές της πρόσοψης είναι οι πρώτες πλήρως ανεπτυγμένες διώροφες στοές της ελληνικής αρχιτεκτονικής. Μνημειώδη είναι τα εξαιρετικής τέχνης και καλλιτεχνικής αξίας ψηφιδωτά του Ανακτόρου, με τρανότερο παράδειγμα το ψηφιδωτό με την αρπαγή της Ευρώπης.
Η ψυχή του Ανακτόρου είναι το Μέγα Περιστύλιο. Είναι το πρώτο του είδους του και έχει έκταση 4.000 τ.μ. Ήταν ο τόπος συνάθροισης των Μακεδόνων.
Το κτήριο άρχισε να κατασκευάζεται στα μέσα του 4ου αι. και είχε ολοκληρωθεί το 336 π.Χ., όταν ο Φίλιππος Β΄ δολοφονήθηκε. Αυτό το ανάκτορο είδε και άκουσε τον Αλέξανδρο να ανακηρύσσεται Βασιλιάς των Μακεδόνων.
