Και ανοίγουμε, πατώντας το πλήκτρο του τηλεχειριστηρίου, την συσκευή της τηλεόρασης.
Πόσο συνηθισμένη καθημερινή κίνηση, αλήθεια. Και οθόνη ανοίγει και η τηλεοπτική εκπομπή φτάνει, σε μορφή ψηφιακού πια σήματος, στους δέκτες, μέσω ενός δικτύου αναμεταδοτών.
Προς τι αυτή η αναφορά; Το ζήτημα εδώ είναι η μεταφορά σημάτων. Και σε μεγάλο βαθμό, τα σημεία που έχουν επιλεγεί για να φιλοξενούν αναμεταδότες σήμερα συμπίπτουν με τα σημεία – σταθμούς του πανάρχαιου δικτύου επικοινωνιών, των περίφημων φρυκτωριών.
Λέξη σύνθετη, αποτελούμενη από τη λέξη φρυκτός, που σημαίνει πυρσός, δάδα και τη λέξη ώρα που σημαίνει φροντίδα. Λέξη που χρησιμοποιήθηκε για να δώσει όνομα σε ένα εξαιρετικά οργανωμένο επικοινωνιακό δίκτυο το οποίο με τη χρήση της φωτιάς και έναν κώδικα αναπαράστασης γραμμάτων μετέδιδε μηνύματα σε τεράστιες αποστάσεις.
Στη Μινωική Κρήτη τα πρώτα ίχνη των φρυκτωριών γύρω στο 1.900 π.Χ., μα η εξάπλωση στον ελλαδικό χώρο έρχεται στον καιρό των Μυκηναίων. Και ξεπερνάει το όρια της Ελλάδας, φτάνει μέχρι και τις Ηράκλειες Στήλες, το σημερινό Γιβραλτάρ.
Κορυφές βουνών, ακρωτήρια, ακρωτήρια νησιών υπήρξαν οι προσφορότερες θέσεις για να οικοδομηθούν οι πύργοι στους οποίους οι “γνώστες”, έτσι ονομάζονταν οι επιφορτισμένοι με αυτό το καθήκον, ανάβοντας φωτιές με κατάλληλο τρόπο μετέδιδαν κάθε φορά τα κατάλληλα μηνύματα.
Ερείπια τέτοιων πύργων υπάρχουν ακόμα, απαντώνται στα στρατηγικής σημασίας αυτά σημεία.
Και φυσικά, αυτονόητη μετεξέλιξη, η ρίζα της ιδέας του φάρου, του φωτός που ταξιδεύει τα καράβια και τους ναυτικούς τους βρίσκεται στις φρυκτωρίες.
Τον καιρό των κραταιού Μακεδονικού βασιλείου η ιδέα αυτού του επικοινωνιακού δικτύου έφτασε μέχρι τα βάθη της Ασίας, όπως κάθε τι που έφερε μαζί της η περίφημη Ελληνιστική Οικουμένη.
Στα χρόνια του Βυζαντίου απλώς άλλαξε όνομα, οι φρυκτωρίες ονομάστηκαν καμινόβιγλες και με τη βοήθεια κατόπτρων αυξήθηκε και η ευκρίνεια αλλά και εμβέλεια μεταφοράς του μηνύματος. Κι ήταν τόσο σημαντική η ύπαρξή τους που η κατάργησή τους ήταν ένας από τους παράγοντες που συνετέλεσαν στο τέλος της αυτοκρατορίας.
Οι αναφορές στις φρυκτωρίες στα Ορφικά και στην Αργοναυτική Εκστρατεία, μα και στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια που μετέφεραν μηνύματα ακόμα και από τον Όλυμπο κάτω στη γη και στους ανθρώπους πολλές.
Θα σταθώ στον Αισχύλο, στην Ορέστεια, τη μόνη σωζόμενη τριλογία τραγωδιών, και στο πρώτο από τα τρία έργα της, τον “Αγαμέμνονα”.
Με μια φρυκτωρία πληροφορείται, την ίδια στιγμή που συμβαίνει, την πτώση της Τροίας η Κλυταιμνήστρα πίσω στο Άργος.
Του το έχει ζητήσει επιτακτικά, τον έχει παρακαλέσει, το έχει αξιώσει μόλις πάρει την Τροία να ανάψει μια φωτιά εκεί, “κι εγώ θα το μάθω”, του είπε.
Δέκα χρόνια είχε ανθρώπους στις κατάλληλες κορυφές να περιμένουν καρτερικά εκείνη τη φωτιά να ανάψει.
Τη φωτιά που θα σήμαινε την επιστροφή του στο Άργος. Δέκα χρόνια, όσο κράτησε η πολιορκία περίμεναν άνθρωποι στην Ίδη της Μυσίας, στο Ακρωτήρι Έρμαιο, σημερινή Πλάκα, της Λήμνου, στον Άθω, στο βουνό Μάκιστο της Εύβοιας, στον Κιθαιρώνα, στο Αιγίπλαγκτο και στο Αραχναίο για να φτάσει αμέσως το μήνυμα, φωτιά τη φωτιά στο παλάτι των Μυκηνών.
Δέκα χρόνια. Για να είναι έτοιμη. Όχι, για καμιά γιορτή επανόδου θριαμβευτή. Για να είναι έτοιμη για την εκδίκηση.
Για το τσεκούρι που θα υψωνόταν και θα έκοβε το νήμα της ζωής του Αγαμέμνονα. Για την τιμωρία όπως εκείνη την είχε ορίσει μέσα της. Τιμωρία για την Ιφιγένεια που θυσιάστηκε. Για τη ματαιοδοξία και τον αυταρχισμό του Στρατάρχη των Αχαιών που δεν υπολόγισε ούτε τη ζωή της ίδιας του της κόρης.
Για τα ερείπια της Τροίας που αφανίστηκε. Για μια Κασσάνδρα που σύρεται ως το κορυφαίο λάφυρο και με την οποία πρέπει να μοιραστεί ακόμα και το κρεβάτι του άντρα της. Για τα ερείπια της δικής της ζωής, όπως η ίδια πιστεύει.
