Έκτη Τάξη Δημοτικού. Εκπαιδευτική επίσκεψη στον Αρχαιολογικό Χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας και στο Μουσείο.
Όταν είσαι δώδεκα χρονών, αφενός σου φαίνεται αυτονόητη και συνυφασμένη με την δραστηριότητα του Σχολείου μια τέτοια επίσκεψη. Αφετέρου, δεν ξέρεις τι ακριβώς να περιμένεις αν δεν έχεις ξαναβρεθεί σε Αρχαιολογικό Χώρο, γιατί, πιστέψτε με, άλλο οι φωτογραφίες στο βιβλίο της Ιστορίας και στα αντίστοιχα λήμματα στους τόμους των εγκυκλοπαιδειών (μην παραξενεύεστε οι νεότεροι, αρχές της δεκαετίας του ’90 που ήμουν στις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού Σχολείου ακόμα δεν ψάχναμε στη Google) κι άλλο το από κοντά. Άλλη ατμόσφαιρα, άλλο συναίσθημα, άλλη υποβλητικότητα.
Εκείνη τη μέρα, λοιπόν, στη μεγάλη αίθουσα με τα αετώματα του Ναού του Δία, με θυμάμαι να πλησιάζω και να επικεντρώνομαι στο άγαλμα του Απόλλωνα που δεσπόζει, επιτρέψτε μου, όχι μόνο στο δυτικό αέτωμα αλλά σε όλη την αίθουσα. Εστίασα στο πρόσωπό του ψάχνοντας να δω εκείνα τα μάτια που δεν έχουν πια κόρη και ίριδα γιατί ο αμείλικτος χρόνος έσβησε τα υπέροχα χρώματα με τα οποία ήταν διακοσμημένα τα αγάλματα στην αρχαιότητα. Εκείνα τα μάτια που έβλεπα για χρόνια στις φωτογραφίες, και σαν παιδάκι τόσο δα μου φάνταζαν άδεια.
Και τι έγινε; Αυτό που δεν περιμένει ένα δωδεκάχρονο παιδί αλλά όταν συμβεί το κουβαλάει για πάντα. Τον κοίταξα στα μάτια και ήμουν απολύτως βέβαιη ότι αυτά που νόμιζα ως τότε, περί άδειου βλέμματος, είχαν απλά καταρρεύσει. Τα μάτια μου αντίκριζαν ένα βλέμμα μετά από ταξίδι αιώνων, χιλιάδων χρόνων. Με όλα όσα μπορεί να φέρει μαζί του ένα τέτοιο βλέμμα.
Την πήρα μαζί μου αυτή την εμπειρία. Την ταξίδευα μέσα μου για χρόνια. Και τώρα δεν έβλεπα πια άδεια βλέμματα σε φωτογραφίες αρχαιολογικών θησαυρών.
Τα χρόνια πέρασαν, στην Αθήνα πια για σπουδές, επί πτυχίω, και πέρασα την πύλη του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου στην οδό Πατησίων. Με πολλές τύψεις έχω να σας ομολογήσω που αυτά τα χρόνια δεν είχα βρεθεί ακόμα εκεί. Και ναι, περίμενα, ανυπομονούσα να δω αν θα βίωνα το ίδιο υποβλητικό συναίσθημα. Πιο ώριμη πια, με περισσότερες γνώσεις, με το μάτι του ενήλικα, που μπορεί, μερικές φορές, να είναι και κακός σύμβουλος γιατί αναπόφευκτα κουβαλάει δεύτερες σκέψεις, καχυποψία, πεζότητα.
Τι συνέβη; Όχι απλώς πήρα μαζί μου τόσα και τόσα βλέμματα που διαπέρασαν το χρόνο κι έφτασαν εδώ, στο σήμερα, και στο αύριο αλλά αίθουσα την αίθουσα, διάδρομο το διάδρομο, ένιωθα πως αν άγγιζα κάποιο από αυτά, πράγμα που απαγορεύεται αυστηρά και αυτονόητα δεν το έκανα, η μικροβιακή χλωρίδα του δέρματος καθώς και η παρουσία ιδρώτα είναι επιβλαβή για τα γλυπτά, θα ήταν σαν μια σύνδεση χιλιάδων χρόνων πίσω.
Τα βλέμματα των αγαλμάτων…
Εκείνα που από τότε που τα ξυπνήσαμε από τον, για αιώνες, ύπνο τους, από τότε που τα φέραμε ξανά στο φως, δεν έχουν πάψει στιγμή να μας κοιτάζουν. Και να μας θυμίζουν. Μάρτυρες αδιάψευστοι με την ίδια τους την ύπαρξη, την παρουσία εκείνου του παρελθόντος. Κι άλλοτε να μας κοιτάζουν με παράπονο. Γιατί, όπως εξαιρετικά λέει η Αγγελική Κοτταρίδη, επίτιμη Έφορος Αρχαιοτήτων Ημαθίας, υπενθυμίζοντας τα λόγια του συγγραφέα, ποιητή και ζωγράφου Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη σε μια διάλεξή του, “τα μνημεία είναι σαν τα μωρά, χρειάζονται τη φροντίδα μας”.
Τα βλέμματα των αγαλμάτων… Του Απόλλωνα, του Ερμή στην Ολυμπία, των Κούρων και των Κορών, του Ηνίοχου, του Δία ή Ποσειδώνα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, των μορφών στα αετώματα του Παρθενώνα και των Καρυάτιδων, του Φίλιππου και του Αλέξανδρου στη χρυσελεφάντινη κλίνη του τάφου του Φιλίππου, της Αφροδίτης της Μήλου. Της Νίκης της Σαμοθράκης και της Νίκης του Παιονίου, κι ας μην αντικρίσαμε ποτέ τα πρόσωπά τους. Ακόμα και τα μάτια εκείνων που δεν είδαμε ποτέ. Γιατί χάθηκαν. Της Αθηνάς Παρθένου στο σηκό του Παρθενώνα, της Αθηνάς Προμάχου, που άγρυπνα φυλούσε το βράχο της Ακρόπολης, του Δία στην Ολυμπία.
Και τόσα, μα τόσα άλλα…
Βλέμματα που θα μας ακολουθούν πάντα.
Χιλιάδες χρόνια…
