Είναι το φετίχ των σημερινών νέων και όχι μόνο των νέων. Δεν είναι πλέον μόνο κινητό τηλέφωνο, αφού έχει μετασχηματιστεί σε ένα πολυεργαλείο. Έχει λειτουργίες και ραδιοφώνου και τηλεόρασης και προσωπικού υπολογιστή και φωτογραφικής μηχανής – μόνο καφέ δεν κάνει…
Δεν είναι απλά και μόνο μια συσκευή των νέων τεχνολογιών αλλά και το κύριο μέσο «κοινωνικής προβολής» των νέων, όπως ήταν το αυτοκίνητο για την προηγούμενη γενιά στη φάση όμως της επαγγελματικής ανέλιξης. Μπορεί ακόμα να θεωρηθεί και ως μια προέκταση του σώματός μας και του πνεύματός μας, αφού η ενασχόληση μαζί του είναι τόσο συχνή και έντονη όσο και αυτή ενός μέλους του σώματός μας!
Προφανώς το κινητό τηλέφωνο έχει καταστεί μια ανάγκη στις σημερινές εποχές. Ωστόσο, απ’ αυτό το σημείο μέχρι εκείνο της άμετρης λατρείας του και της μυθοποίησής του υπάρχει μεγάλη απόσταση, που δεν την καλύπτει καμιά ορθολογική θεώρηση των πραγμάτων.
Φυσικά από μόνο του ένα τεχνολογικό εύρημα δεν συνιστά ούτε στοιχείο απελευθέρωσης του ανθρώπου αλλά ούτε και στοιχείο δαιμονικής απόρριψής του. Το όποιο τεχνολογικό εργαλείο είναι καλό ή κακό ανάλογα με τη χρήση που του κάνουμε και την αξία που του προσδίδουμε.
Μπορούμε να ισχυριστούμε με μια γενικόλογη προσέγγιση αντιφατικού περιεχομένου ότι κάθε νέο τεχνολογικό εύρημα αφενός συνδέεται με την πορεία της εποχής που το γεννάει αλλά και αφετέρου επιβάλλεται από την κυρίαρχη τάση της αγοράς στην πολυχρησία του με σκοπό τη συνεχή ανανέωσή του, έτσι ώστε να συσσωρεύει κέρδος στην αγορά αφετέρου. Οι νέες δυνατότητες λοιπόν που προσφέρονται από ένα καινοτομικό εργαλείο συνυπάρχουν με μια μορφή εξάρτησης, που οδηγούν και σε ένα πρωτόγνωρο πεδίο χειραγώγησης του ανθρώπου.
Ας δούμε τις θετικές πλευρές του κινητού τηλεφώνου και τεχνολογικού πολυεργαλείου. Σου δίνει τη δυνατότητα της άμεσης επικοινωνίας με το δικό σου περίγυρο ή με κάποιο θεσμό της πολιτείας, όταν έχεις μια επείγουσα ανάγκη. Για τους νέους και τα παιδιά και όχι μόνο αυτό αποτελεί και ένα είδος ασφάλειας, αφού οι γονείς τους μπορούν ανά πάσα στιγμή να επικοινωνούν μαζί τους. Απτή απόδειξη των μετασχηματισμών στη συμπεριφορά γονέων ως προς τα παιδιά τους και αντιστρόφως είναι το γεγονός της νυχτερινής εξόδου των νέων.
Το όριο επιστροφής στο σπίτι έχει αλλάξει κατά πολύ, γιατί τώρα ο γονέας έχει το δικό του τηλέφωνο δίπλα στο κρεβάτι του και μπορεί να κοιμηθεί χωρίς να περιμένει μέχρι πότε θα γυρίσει το παιδί του. Με το κινητό μπορεί να θεωρηθεί ότι ο άνθρωπος ποτέ δεν είναι μόνος. Μπορεί να επικοινωνήσει ανά πάσα στιγμή με κάποιον και να του λύσει ένα πρόβλημα ή να τον στηρίξει σε μια άλφα προσπάθειά του ή απλώς να δεχτεί μια γνώμη και μια συμβουλή.
Οι αρνητικές όψεις πηγάζουν κυρίως από το γεγονός ότι το κινητό τηλέφωνο χρησιμοποιείται πέραν των πραγματικών αναγκών μας. Μιλάμε χωρίς λόγο. Φλυαρούμε με τα φιλικά μας πρόσωπα έτσι χωρίς νόημα. Με αυτή την πρακτική όμως «πάει περίπατο» η δυνατότητα να στοχαζόμαστε, να προβληματιζόμαστε, να ονειρευόμαστε ακόμα και να χαζεύουμε – που είναι ζωτικές λειτουργίες του πνεύματός μας και του συναισθήματός μας – σε όλους εκείνους τους χρόνους που είμαστε μόνοι μας. Και είναι πρώτιστη ανάγκη να έχουμε τις απόλυτα δικές μας στιγμές και να ενδοσκοπούμε ή και να φαντασιωνόμαστε – χάνουμε δηλαδή ένα κρίσιμο πεδίο δημιουργικότητας αλλά και εφησυχασμού της σκέψης μας.
Η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων μπορεί πλέον να αλλάζει το παραδοσιακό σκηνικό που συνδεόταν με τη φυσική παρουσία τους και να δίνει περισσότερες ευκαιρίες, αλλά ταυτόχρονα αποκτά ένα ρηχό περιεχόμενο. Μιλάμε στο κινητό (δεν χρειάζεται πλέον το ουσιαστικό «τηλέφωνο», γιατί το επίθετό του παίρνει τη μορφή του ουσιαστικού!) κυρίως για ανούσια πράγματα. Επικοινωνούμε με συντμήσεις και με νεολογισμούς και με αυτό τον τρόπο μετασχηματίζεται η ίδια η γλώσσα μας (και κατ’ επέκταση η σκέψη μας) όχι με βάση τη συνολική εξέλιξη της κοινωνίας αλλά υπό την πίεση ενός και μόνο τεχνολογικού εργαλείου!
Απομειώνεται παράλληλα η επικοινωνία με την ανάγκη συνεύρεσης των ανθρώπων, με την ανάγκη για συναισθηματική και ψυχική επαφή που μόνο το βλέμμα και το άγγιγμα μπορούν να χαρίσουν. Είναι χαρακτηριστική η σκηνή, που συχνά περιγράφεται ως παρακμιακή εικόνα για τη συνάντηση νέων και εφήβων, κατά την οποία όλοι και όλες έχουν τα κινητά στα χέρια και επικοινωνούν με κάποιους άλλους ή χαζεύουν στο διαδίκτυο ή ακούνε μουσική χωρίς να μιλάνε μεταξύ τους, και μπορεί να αποχαιρετιστούν χωρίς να έχουν κουβεντιάσει ουσιαστικά και το όλο σκηνικό να είναι τελικά μια μορφή καρικατούρας συντροφιάς!
Οι κίνδυνοι για την υγεία μας από την ακτινοβολία είναι επιστημονικά τεκμηριωμένοι και φυσικά αθροίζονται από τη σωρεία και τη συσσώρευση των ακτινοβολιών που δεχόμαστε από τα τόσα και τόσα ηλεκτρονικά μέσα προκαλώντας μεταλλάξεις στο βιολογικό μας μέρος, πέραν των μεταλλάξεων στον τρόπο σκέψης, στην κοινωνικότητά μας και στην επικοινωνία μας. Όμως όταν ένα εργαλείο είναι συνεχώς δίπλα μας, γίνεται τόσο οικείο που οποιαδήποτε γνώση περί των κινδύνων που αυτό κουβαλάει ακυρώνονται εν τη γενέσει τους. Ό,τι και να πούμε στα παιδιά για τους κινδύνους, έχει υπονομευτεί από την έντονη παρουσία του κινητού μέσα στο σπίτι μας. Όταν κάτι έχει αθωωθεί στη συνείδησή μας, καμιά συμβουλή περί του αντιθέτου δεν ευδοκιμεί!
Τι κάνουμε τελικά με την υπόθεση του κινητού τηλεφώνου; Η πρότασή έχει δύο όψεις: α) το χρησιμοποιούμε μόνο για τις πραγματικές ανάγκες μας και δεν το αφήνουμε να αλλάξει άρδην τον τρόπο λειτουργίας μας στο κοινωνικό μας σκηνικό ούτε και τον τρόπο σκέψης στο πνευματικό μας πεδίο και β) διαμορφώνουμε μια παιδαγωγική αντίληψη περί της ορθολογικής χρήσης του στα παιδιά και στους νέους, γιατί η ζωή και πρόοδος δεν μπορούν ποτέ να στηριχτούν σε ένα υλικό αγαθό, Και βέβαια, ευτυχώς που αυτό συμβαίνει…
