Μια ακόμα φάση του μακρόπνοου και σύνθετου έργου για την αποκατάσταση και ανάδειξη του ναού του Επικούριου Απόλλωνα Βασσών Φιγάλειας, ενός από τα σπουδαιότερα δείγματα της αρχαίας οικοδομικής, ολοκληρώθηκε επιτυχώς από το Υπουργείο Πολιτισμού, όπως ανακοίνωσε η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας. Όπως είναι γνωστό, ο χαρακτήρας του έργου είναι κυρίως στερεωτικός και αποσκοπεί στην άρση των γεωμετρικών παραμορφώσεων του αρχαίου κτηρίου και στην ενίσχυση των μηχανισμών άμυνάς του έναντι των φυσικών δράσεων.
Οι προσφάτως εκτελεσθείσες εργασίες στο μνημείο υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο Υποέργου με τίτλο «Αποκατάσταση βορειότερων τμημάτων μακρών πτερών ναού Επικούριου Απόλλωνα Βασσών» της Πράξης «Αποκατάσταση – Ανάδειξη ναού Επικούριου Απόλλωνα Βασσών – Γ΄ φάση» ενταγμένης στο ΕΣΠΑ 2014 – 2020.
Το εν λόγω Υποέργο που πραγματοποιήθηκε απολογιστικά και με αυτεπιστασία από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας, διήρκησε από τον Φεβρουάριο 2019 έως και τον Νοέμβριο 2023 και η δαπάνη υλοποίησής του ανήλθε στο ποσό των 1.276.443,84 ευρώ.
Οι δύο κύριοι στόχοι του αφορούσαν:
(α) τη στερέωση δύο τμημάτων του μνημείου, ένα στην ανατολική πλευρά του που περιλαμβάνει δύο κίονες (τους 3ο και 4ο από Β.) και ένα στη δυτική πλευρά του μνημείου που περιλαμβάνει ένα κίονα (τον 3ο από Β.)
και (β) την αποκατάσταση και αναστήλωση στη βόρεια όψη του μνημείου τριών εκ των έξι ελλειπόντων λίθων του επιστυλίου, για τους οποίους σύμφωνα με πρόσφατη σχετική μελέτη είναι γνωστό ότι ο ένας εξ αυτών είχε καταρρεύσει περί τον 13ο ή τον 14ο μ.Χ. αιώνα, πιθανώς ως συνέπεια ενός ισχυρού σεισμού από κοινού με ολίγους άλλους, ενώ οι άλλοι δύο λίθοι ανετράπησαν το καλοκαίρι του 1812, από τους τότε ανασκαφείς του αρχαίου ναού, για να εξαλειφθεί το ενδεχόμενο να καταπέσουν κατά τη διάρκεια των εργασιών.
Προκειμένου να επιτευχθούν οι ανωτέρω στόχοι, στις περιοχές επέμβασης στο μνημείο, μεταξύ άλλων: (i) έλαβαν χώρα εργασίες καταβίβασης λίθων επιστυλίων, απομακρύνσεις από το μνημείο κιόνων ολόσωμων και αποσυναρμολογήσεις λίθων κρηπίδας και ευθυντηρίας, (ii) πραγματοποιήθηκαν εργασίες ενίσχυσης της θεμελίωσης, με την κατασκευή τοιχαρίων υποστήριξης και αντιστήριξης στο δυτικό θεμέλιο, και τη διαμόρφωση στρώσης από σταθεροποιημένη άργιλο μεταξύ του βραχώδους υποβάθρου και των λίθων ευθυντηρίας, (iii) αποκαταστάθηκε η ακεραιότητα των αποσυναρμολογημένων λίθων (με συγκολλήσεις των θραυσμάτων τους καθώς και συμπληρωματικών τεμαχίων τους, (iv) αναστηλώθηκαν οι τρεις λίθοι του βόρειου επιστυλίου, ανατάχθηκαν οι αποκαταστημένοι λίθοι στις μακρές πλευρές και επανήλθαν στο μνημείο οι τρεις κίονες (Εικ. 5, 6), και τέλος (v) πραγματοποιήθηκε η επανασύνδεση, με νέα στοιχεία από τιτάνιο, όσων λίθων είχαν εκ της κατασκευής τους μεταξύ των συνδέσεις.
Με τις πρόσφατες εργασίες, οι οποίες συνιστούν τη φυσική συνέχεια του εκτελεσμένου από το 2001 έως το 2015 έργου αποκατάστασης του βόρειου πτερού του μνημείου των Βασσών, που είχε εκτελεστεί υπό την εποπτεία της Επιτροπής Συντήρησης Ναού Επικούριου Απόλλωνα, αφενός υλοποιήθηκε επιτυχώς η πρώτη φάση αποκατάστασης των μακρών πλευρών του μνημείου, θέτοντας «στέρεες βάσεις» για τη συνέχιση και ολοκλήρωση του έργου και στα μακρά πτερά του, και αφετέρου επανατοποθετήθηκαν στη πρόσοψη του αρχαίου ναού τρία σημαντικά αρχιτεκτονικά μέλη του (μετά περίπου επτά αιώνες το ένα και περίπου δύο αιώνες τα άλλα δύο) αποκαθιστώντας τη συνέχεια του βόρειου επιστυλίου του για πρώτη φορά μετά το 1812.
Αξίζει να αναφερθεί, επίσης, ότι το εν λόγω πολύπλευρο έργο όχι μόνο στοχεύει στη συντήρηση και την επαρκή ενίσχυση ενός αρχαίου κτηρίου, αλλά έχει ως απώτερο σκοπό τη διατήρηση για τις μελλοντικές γενιές ενός μνημείου παγκόσμιας ακτινοβολίας (όπως είναι γνωστό, ο ναός του Επικούριου Απόλλωνα περιλαμβάνεται από το 1986 στο Κατάλογο των Μνημείων της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO). Τέλος, το έργο συνεισφέρει και στην προσέλκυση περισσοτέρων επισκεπτών στον αρχαιολογικό χώρο των Βασσών, ο οποίος βρίσκεται σε μία δυσπρόσιτη περιοχή, απομακρυσμένη από τα μεγάλα αστικά κέντρα της Πελοποννήσου, που είναι όμως ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους και διάσπαρτη με πολλούς άλλους σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους (Αρχαίας Φιγάλειας, Ιερού Λυκαίου Δία, Αρχαίας Αλίφειρας κ.α.)
Αποκατάσταση βορειότερων τμημάτων μακρών πτερών ναού Επικούριου Απόλλωνα στις Βάσσες
